Quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản hiện đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng và chưa từng có. Chính sách của Washington và sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã tạo ra áp lực đáng kể lên Tokyo. Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo áp thuế 25% lên tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 1 tháng 8. Quyết định này đã gây ra phản ứng dữ dội tại Tokyo.
Itsunori Onodera, một thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, đã thẳng thắn lên tiếng về quyết định này, cho rằng nội dung của lá thư là “hoàn toàn không thể chấp nhận được” và bày tỏ sự “vô cùng phẫn nộ”. Phản ứng này không chỉ thể hiện sự không hài lòng của Tokyo về chính sách thương mại của Washington mà còn nhấn mạnh tình trạng khó khăn mà Nhật Bản đang phải đối mặt trong mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Nhật Bản không chỉ phải đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington mà còn phải ứng phó với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc. Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua “chuỗi đảo thứ hai” – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ. Trước hành động này, Nhật Bản đã chính thức lên tiếng phản đối và thông báo rằng sẽ cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái của Trung Quốc nếu chúng xâm phạm không phận quốc gia.
Mỹ cũng đã yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây ra sự báo động ở Tokyo và được xem là một thách thức khó khăn cho Nhật Bản trong việc duy trì mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Trước những áp lực này, Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng mối quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc. Đồng thời, nước này cũng đang tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ. Những bước đi này thể hiện nỗ lực của Nhật Bản trong việc đa dạng hóa quan hệ và tăng cường năng lực quốc phòng.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20 tháng 7 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng. Các cuộc thăm dò dự đoán rằng đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, điều này có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài.
Trong bối cảnh này, mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản đang ở một thời điểm quan trọng. Nhật Bản cần phải cân bằng giữa áp lực từ Washington và sức ép từ Bắc Kinh, đồng thời duy trì ổn định trong nước. Sự thay đổi trong chính trị và kinh tế đang tạo ra những thách thức lớn cho Tokyo, và việc tìm kiếm một chiến lược phù hợp để ứng phó với những thách thức này là điều cần thiết.