Ở một thời điểm mà nhiều nghề thủ công truyền thống đang dần bị mai một, việc một người thầy giáo trẻ chọn gắn bó với nghề khảm sành, khảm sứ tại xã Lộc Hà, Hà Tĩnh, là một điểm sáng hiếm hoi. Nghề khảm sành, khảm sứ từng thịnh vượng trong quá khứ tại vùng đất Bình An, huyện Lộc Hà cũ (nay là xã Lộc Hà), nhưng nay đã trở thành một phần của ký ức đối với người dân địa phương.
Thầy giáo Nguyễn Quang Thuận, người đã hơn 10 năm qua gắn bó với nghề khảm sành, sứ, đã chọn cho mình một hướng đi riêng. Ban đầu chỉ là sự tò mò và yêu thích khi thấy những bức tường khảm ở đình làng, chùa miếu, thầy Thuận đã nhặt những mảnh sành vỡ về và bắt đầu tự học, tự mày mò. Không có nền tảng đào tạo chuyên nghiệp về điêu khắc hay khảm sành, sứ, nhưng với kiến thức hội họa sẵn có và tình yêu đặc biệt dành cho mỹ thuật dân gian, thầy Thuận đã tìm hiểu thông qua những cuốn sách cũ, video trên mạng, và từ lời kể của các cụ cao niên trong làng.
Quá trình tạo ra một bức tranh khảm không hề đơn giản. Từ khâu rửa sạch, phân loại, đến việc lên bố cục, lựa chọn màu, phối hình… đều đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và cả linh cảm nghệ thuật. Thời gian hoàn thành mỗi sản phẩm tùy thuộc vào kích thước và các họa tiết mà khách hàng yêu cầu. Về kinh phí, cũng tùy thuộc vào kích thước các linh vật, dao động từ 5 đến 10 triệu đồng. Các sản phẩm khảm sành, khảm sứ chủ yếu được dùng cho các nhà thờ, các ngôi đền, mang kiến trúc cổ xưa.
Với thầy Thuận, mỗi mảnh sành, sứ không đơn thuần là vật liệu. Khi ghép chúng thành hình ảnh như rồng, phượng hay các linh vật, thầy luôn cố gắng để chúng không chỉ hài hòa về màu sắc, hình khối mà còn gợi được cảm xúc, chiều sâu trong tâm thức người xem. Chủ đề mà thầy Thuận theo đuổi chủ yếu xoay quanh văn hóa truyền thống như linh vật, tranh phong cảnh… Đặc biệt, tạo hình rồng – biểu tượng quyền uy luôn là lựa chọn hàng đầu.
Việc lựa chọn những hình ảnh gắn với văn hóa truyền thống không chỉ thể hiện gu thẩm mỹ riêng mà còn gợi lại ký ức một thời nghề khảm từng hiện diện trong đời sống người dân địa phương. Thông qua việc hồi sinh nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian, thầy Nguyễn Quang Thuận đã góp phần truyền cảm hứng về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc.
Với nỗ lực không ngừng, thầy Thuận đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống. Những tác phẩm này không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là biểu tượng cho sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của thế hệ hôm nay. Dưới đây là một số hình ảnh về các sản phẩm của thầy Thuận:
Thầy Nguyễn Quang Thuận đã chứng minh rằng, với đam mê và sự kiên nhẫn, chúng ta có thể hồi sinh những nghề thủ công truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa của dân tộc. Thông qua bài viết này, chúng tôi hy vọng sẽ truyền cảm hứng cho nhiều người về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa.