Luật Đất đai 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7, đã thể hiện tinh thần cải cách, đưa giá đất sát thị trường hơn, bảo đảm quyền lợi người bị thu hồi đất. Tuy nhiên, Luật Đất đai 2024 cũng đang lộ ra nhiều bất cập ảnh hưởng đến người dân, doanh nghiệp. Để tháo gỡ vướng mắc, nhiệm vụ cấp bách là nghiên cứu, sửa đổi để phát huy tối đa hiệu quả đất đai, sớm trình Ban Chấp hành Trung ương cho ý kiến.

Một trong những điểm bất cập là bảng giá đất mới đã tăng cao, khiến người dân phải ‘gánh’ khoản tài chính lớn khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Tại TP.HCM, nhiều xã, phường có giá đất tăng mạnh, cao gấp hàng chục lần so với bảng giá đất cũ. Điều này khiến không ít người dân phải tạm ngưng chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp lên đất thổ cư.

Lãnh đạo một tập đoàn bất động sản tại TP.HCM cho biết bảng giá đất tăng cao là một vấn đề lớn khi thực thi luật mới. Điều này khiến cho cả người dân có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất lẫn doanh nghiệp cũng gặp khó bởi mọi chi phí liên quan đến đất đai đều tính vào giá nhà.

Ông Đặng Hồng Anh, chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, cho rằng sự chậm trễ trong tính tiền sử dụng đất không liên quan đến năng lực tài chính hay ý chí của doanh nghiệp, mà là do thủ tục hành chính kéo dài. ‘Đối với các trường hợp doanh nghiệp bị ảnh hưởng do việc chậm trễ trong công tác định giá và tính tiền sử dụng đất của cơ quan chức năng, khoản thu bổ sung này cần được hủy bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên để bỏ khoản thu bổ sung này, bên cạnh sửa đổi trong nghị định 103, cần thiết điều chỉnh trong Luật Đất đai bởi nội dung này quy định trong điều 257 của luật’, ông Anh đề xuất.

GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho rằng Luật Đất đai 2024 chưa thể hiện hết tinh thần nghị quyết 18, đặc biệt chính sách tài chính đất đai quá mờ nhạt. ‘Sửa Luật Đất đai vừa rồi được thực hiện rất công phu, mất nhiều thời gian nhưng còn nhiều điểm không phù hợp với nghị quyết 18 của Trung ương. Dường như luật chỉ ‘lướt qua’ nghị quyết nhưng chưa phản ánh đúng tinh thần, bản chất nghị quyết. Nội dung nghị quyết đặt ra các định hướng chính sách rất đúng nhưng Luật Đất đai 2024 lại chưa thể hiện được’, ông Võ khẳng định.

Chính phủ vừa qua đã chỉ ra 4 vướng mắc chính trong chính sách, pháp luật về đất đai. Đó là chính sách, pháp luật về đất đai chưa phù hợp với chủ trương tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp, chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới; chính sách thu hồi đất vẫn phân biệt giữa dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công và dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư tư; chính sách đổi mới về tài chính đất đai theo tinh thần nghị quyết số 18 chưa được thể chế hóa đầy đủ.

Law rewritten Vietnamese: Luật Đất đai 2024 thể hiện nhiều hiệu ứng tích cực. Tại TP.HCM, một trong những điểm sáng khi thi hành Luật Đất đai 2024 là khâu định giá đất được khơi thông, doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ tài chính để dự án được triển khai và người dân cũng được cấp sổ hồng. Thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho thấy trong sáu tháng đầu năm 2025, tổng nguồn thu ngân sách ước đạt hơn 65.319 tỉ đồng.

Từ ngày 1.1.2026, việc tính tiền đền bù khi Nhà nước thu hồi đất có thể sẽ biến động đáng kể do áp dụng bảng giá đất mới, được xây dựng để tiệm cận với giá thị trường. Luật Đất đai 2024 và Nghị định 151/2025/NĐ-CP đã quy định rõ rằng Ủy ban Nhân dân (UBND) cấp tỉnh sẽ có trách nhiệm xây dựng và quyết định bảng giá đất lần đầu, sau đó công bố và áp dụng từ ngày 1.1.2026.

Hằng năm, UBND tỉnh sẽ tiếp tục điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất để công bố và áp dụng từ ngày 1.1 của năm tiếp theo. Bảng giá đất sẽ được xây dựng theo khu vực, vị trí và được UBND tỉnh công bố để áp dụng từ ngày 1.1.2026. Quá trình điều chỉnh bảng giá đất sẽ hướng tới việc tiệm cận với giá đất thị trường, mà giá đền bù đất sẽ được tính dựa trên giá đất cụ thể.

Theo quy định tại khoản 3 Điều 159 Luật Đất đai 2024, giá đất cụ thể được xác định bằng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất, được tính như sau: Giá đất của thửa đất cần định giá (1m2) = giá đất trong bảng giá đất của thửa đất cần định giá x hệ số điều chỉnh giá đất.

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá đất được quy định tại Điều 8 Nghị định 71/2024/NĐ-CP bao gồm vị trí, địa điểm của thửa đất, khu đất; điều kiện về giao thông, cấp thoát nước, cấp điện; diện tích, kích thước, hình thể của thửa đất, khu đất; các yếu tố liên quan đến quy hoạch xây dựng; hiện trạng môi trường, an ninh; thời hạn sử dụng đất và các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá đất phù hợp với điều kiện thực tế, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của địa phương.

Do đó, từ ngày 1.1.2026, với việc áp dụng giá đất thị trường, tiền đền bù khi thu hồi đất có thể sẽ cao hơn so với hiện nay. Tuy nhiên, trừ trường hợp bồi thường bằng việc cho thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê, thì giá đất tính tiền thuê đất sẽ là giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định ngay tại thời điểm phê duyệt.

Xem thêm: Từ ngày 1.1.2026, tiền đền bù khi thu hồi đất sẽ theo giá thị trường

Xem thêm: Hướng dẫn tính giá đất đền bù trong thu hồi đất

Thành phố Cần Thơ sẽ tiếp tục áp dụng tạm thời 3 bảng giá đất cũ của Cần Thơ, Hậu Giang và Sóc Trăng đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2025. Quyết định này nhằm đảm bảo sự ổn định trong chính sách đất đai sau khi thành phố được sáp nhập, đồng thời chờ đợi việc xây dựng bảng giá đất mới thống nhất toàn thành phố từ năm 2026.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, ông Ngô Thái Chân, cho biết rằng nhiều khu vực giáp ranh giữa ba đơn vị hành chính cũ dù liền kề nhưng có sự chênh lệch lớn về giá đất trong chính sách bồi thường. Điều này gây ra khó khăn trong quản lý và thực hiện chính sách đền bù, giải phóng mặt bằng. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã kiến nghị UBND thành phố Cần Thơ cho phép tiếp tục sử dụng 3 bảng giá đất cũ đến ngày 31 tháng 12 năm 2025.

Ông Chân cũng cho biết rằng việc xây dựng bảng giá đất mới cần khoảng 6-7 tháng và sẽ được trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét, phê duyệt để có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026. Về mặt pháp lý, ông Ngô Thái Chân khẳng định việc tiếp tục áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có bảng giá đất và chính sách bồi thường của ba địa phương cũ là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật.

Từ cơ sở pháp lý đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã trình UBND TP Cần Thơ để tiếp tục trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét, ban hành nghị quyết cho phép sử dụng tạm thời 3 bảng giá đất và 3 chính sách bồi thường cũ.

Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, Trần Văn Lâu, cho biết rằng việc xây dựng bảng giá đất thống nhất cho TP Cần Thơ mới cần ít nhất 6 tháng. Thành phố sẽ phải cân nhắc và xây dựng bảng giá đất mới đảm bảo phù hợp với thực tế và đúng quy định pháp luật.

Hiện tại, thành phố Cần Thơ đang trong quá trình hoàn thiện các thủ tục để trình Hội đồng nhân dân thành phố thông qua nghị quyết về việc tạm thời áp dụng 3 bảng giá đất cũ. Việc này sẽ giúp thành phố ổn định chính sách đất đai, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và thực hiện chính sách đền bù, giải phóng mặt bằng trong thời gian tới.