Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La đã và đang nỗ lực không ngừng trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của dân tộc, lan tỏa rộng rãi truyền thống lịch sử và bản sắc văn hóa đến cộng đồng. Hành động này bắt nguồn từ tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tầm quan trọng của công tác bảo tồn di sản văn hóa, mà theo Người, di sản văn hóa là linh hồn trường tồn của một dân tộc.

Thực hiện các nội dung đột phá về bảo tồn văn hóa phi vật thể, bảo tồn di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh, quản lý hiện vật, tư liệu, Chi bộ Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực. Đồng chí Ngô Thị Hải Yến, Bí thư Chi bộ, Giám đốc Bảo tàng và Thư viện tỉnh cho biết, Chi bộ có 45 đảng viên, thường xuyên tổ chức các cuộc sinh hoạt chuyên đề với nội dung phù hợp với tình hình thực tiễn của cơ quan. Mỗi cán bộ, đảng viên cụ thể hóa và đăng ký từ 2-3 phần việc “làm theo Bác” cụ thể sát với nhiệm vụ chuyên môn.

Giai đoạn 2016-2024, đã có 15 di sản văn hóa phi vật thể của Sơn La được công bố và đưa vào danh mục quốc gia; trong đó, nghệ thuật Xòe Thái đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Ngoài ra, có 10 di tích được xếp hạng; hơn 35.000 hiện vật, tư liệu được bảo quản tại Bảo tàng Sơn La. Mỗi năm, đơn vị nghiên cứu, sưu tầm thêm từ 200 đến 300 hiện vật, tư liệu phục vụ trưng bày.

Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La cũng chú trọng ứng dụng số hóa di sản vào công tác chuyên môn; tiến hành kiểm kê đồng bộ, số hóa, chuẩn hóa tư liệu, hiện vật và đưa đến công chúng qua website hoặc mã QR-Code. Chi bộ đã chỉ đạo triển khai nhiều hoạt động quảng bá, giới thiệu về cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh, trưng bày cố định chuyên đề “Bác Hồ với nhân dân các dân tộc Sơn La”, giới thiệu hiện vật, hình ảnh quý về tình cảm của Bác đối với đồng bào, cũng như tình cảm của đồng bào các dân tộc Sơn La dành cho Bác.

Trong 2 năm (2023 và 2024), Chi bộ đã triển khai mô hình “Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương tại điểm Di tích quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La” cho học sinh các trường tiểu học, THCS, THPT trên địa bàn tỉnh; tổ chức 154 cuộc giáo dục truyền thông, thu hút trên 320.000 lượt học sinh, sinh viên và chiến sĩ các lực lượng vũ trang tham gia.

Bằng tinh thần trách nhiệm và tình yêu với nghề, Chi bộ Bảo tàng và Thư viện tỉnh Sơn La đang từng ngày học và làm theo Bác bằng những việc làm cụ thể, thiết thực trong gìn giữ lịch sử, văn hóa và lan tỏa hình ảnh Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại đến với mỗi người dân, hun đúc tình yêu quê hương, đất nước từ những giá trị di sản bền vững.

Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) vừa có công văn gửi các địa phương, yêu cầu tăng cường các biện pháp bảo vệ và phòng chống nguy cơ trộm cắp hiện vật tại các bảo tàng và di tích. Điều này nhằm đáp ứng tình trạng mất cắp hiện vật, bao gồm cả những hiện vật và cổ vật có giá trị cao, tại một số bảo tàng và di tích đã liên tục được các cơ quan quản lý Nhà nước cảnh báo.

Trong công văn, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu các địa phương rà soát lại các phương án và biện pháp phòng chống đối với nguy cơ trộm cắp hiện vật. Đồng thời, các bảo tàng và di tích cũng được yêu cầu tăng cường chủ động ứng phó với tình hình thiên tai và khí hậu diễn biến phức tạp, bất thường, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro đối với việc giữ gìn và bảo vệ di sản văn hóa, di tích, bảo tàng và hiện vật.

Cục Di sản Văn hóa cũng đề nghị các địa phương triển khai một số biện pháp cụ thể, bao gồm tăng cường rà soát các phương án và biện pháp phòng chống thiên tai, cháy, nổ và trộm cắp. Kiểm tra, bảo dưỡng và duy trì thường xuyên trang thiết bị kỹ thuật nhằm bảo vệ và bảo đảm tuyệt đối an toàn cho tài liệu và hiện vật đang được lưu giữ và trưng bày tại bảo tàng và di tích, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Đối với các địa phương có cơn bão số 3 đi qua, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu khẩn trương kiểm tra, đánh giá và sớm có biện pháp khắc phục hậu quả gây ra đối với các di tích và bảo tàng trên địa bàn. Các biện pháp gia cố, gia cường và xử lý các khu vực có nguy cơ sạt lở, các thiết bị kỹ thuật bị hư hỏng, có khả năng gây cháy, nổ… để bảo đảm an toàn cho công trình di tích, bảo tàng, hiện vật và người sử dụng cũng cần được triển khai.

Bên cạnh đó, Cục Di sản Văn hóa cũng yêu cầu đánh giá và rà soát toàn bộ hiện trạng công trình bảo tàng, di tích, khu trưng bày ngoài trời, công trình phụ trợ liên quan và toàn bộ hệ thống cây xanh,… để xây dựng phương án xử lý phòng ngừa và ngăn chặn nguy cơ hư hại và mất an toàn.

Về phòng chống nguy cơ mất hiện vật, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu tăng cường tuyên truyền và phổ biến kiến thức cho đội ngũ nhân viên bảo tàng, ban quản lý di tích, người trực tiếp trông coi di tích và khách tham quan. Đồng thời, phân công lãnh đạo trực tại bảo tàng và di tích để bảo đảm việc theo dõi, giám sát và ứng phó kịp thời với các nguy cơ rủi ro…

Nhìn chung, các biện pháp trên nhằm bảo vệ và giữ gìn di sản văn hóa, đảm bảo an toàn cho các bảo tàng, di tích và hiện vật có giá trị. Việc tăng cường phòng chống nguy cơ trộm cắp và mất hiện vật tại các bảo tàng và di tích là rất cần thiết để bảo vệ di sản văn hóa của dân tộc.

UBND phường Cửa Nam tổ chức lễ khai mạc triển lãm ảnh với chủ đề ‘Cửa ngõ văn hóa, kết nối di sản, đổi mới sáng tạo’ vào sáng ngày 26/7. Sự kiện này nằm trong chuỗi hoạt động chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Cửa Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030.

Triển lãm ảnh mang đến một không gian chiêm nghiệm sâu sắc về di sản văn hóa, giúp du khách ngược dòng thời gian để khám phá lại những giá trị của các công trình kiến trúc đậm chất nghệ thuật thời Đông Dương trên địa bàn phường Cửa Nam. Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam, Trịnh Ngọc Trâm, cho biết triển lãm gồm nhiều tác phẩm đặc sắc, được thông qua hình ảnh tương tác trong không gian Đại học Đông Dương xưa với cụm hình ảnh tác phẩm trong triển lãm ‘Cảm thức Đông Dương’.

Ngoài ra, triển lãm còn có cụm hình ảnh nghiên cứu công phu của nhà nghiên cứu Trần Hậu Yên Thế về biểu tượng Thành huy Hà Nội trên trán nhà trường Trưng Vương; vẻ đẹp của những hoa sắt trang trí trong kiến trúc Cửa Nam qua bộ sưu tập ‘Song xưa phố cũ’ và một góc nhìn mới lạ từ trên cao qua cụm ảnh flycam ‘Mạch Đông Dương’.

Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam, Trịnh Ngọc Trâm, nhấn mạnh rằng với những giá trị di sản văn hóa hiện có, phường Cửa Nam sẽ đẩy mạnh công nghiệp văn hóa, đưa di sản trở thành động lực, nguồn lực phát triển, biến vốn văn hóa này thành các sản phẩm cụ thể. Địa phương đang hướng tới việc xây dựng Cửa Nam thành một không gian văn hóa sáng tạo, một mô hình phát triển kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và ứng dụng công nghệ, nhằm thúc đẩy công nghiệp văn hóa trên địa bàn.

Cũng tại triển lãm, diễn ra hai tọa đàm: Hoạ sĩ – nhà nghiên cứu Trần Hậu Yên Thế sẽ có buổi nói chuyện về lịch sử biểu tượng logo Thành huy Hà Nội trên trán nhà trường Trưng Vương, và vai trò của Cung Đấu Xảo trong phát triển văn hoá và thương mại; tọa đàm giới thiệu về dự án ‘Cảm thức Đông Dương’ tại tòa nhà 19 Lê Thánh Tông .

Trước đó, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Đảng ủy – HĐND – UBND – Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Cửa Nam đã tổ chức trang trọng lễ dâng hương tưởng niệm và hội nghị gặp mặt tri ân các gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng trên địa bàn , cùng nhiều hoạt động ý nghĩa khác.

Vào ngày 21/7, Đảng ủy phường Cửa Nam tổ chức Hội nghị công bố Quyết định thành lập và chỉ định cấp ủy các chi bộ tổ dân phố trực thuộc Đảng bộ phường. Từ ngày 18 và 19/7, cán bộ và Nhân dân phường Cửa Nam đã chủ động tổng vệ sinh môi trường trên địa bàn, nhằm đẩy mạnh phong trào ‘Sáng – xanh – sạch – đẹp’ chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 .

Nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk, xã Liên Sơn, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk, đã tồn tại bền bỉ qua nhiều thế hệ với kỹ thuật độc đáo như ‘nuôi đất’, ‘trích đất’ và nung lộ thiên. Điều khiến gốm của người M’nông Rlăm trở nên đặc biệt là không sử dụng bàn xoay, không lò nung, không khuôn đúc, hoàn toàn dựa vào sự khéo léo và kinh nghiệm của người thợ.

Quá trình làm gốm bắt đầu từ việc ‘nuôi đất’, tức là ủ đất sét lấy từ bờ sông Krông Ana để giữ ẩm và bảo tồn chất đất. Sau đó, người thợ sẽ thực hiện ‘trích đất’ – lấy một lượng đất vừa đủ để tạo nên một sản phẩm, một nghi thức tâm linh được xem như một phần không thể thiếu trong quá trình tạo ra gốm. Gốm M’nông Rlăm được tạo dáng hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Người thợ di chuyển xung quanh sản phẩm trong quá trình nặn, tương đồng với cách làm gốm của người Chăm. Sau khi tạo hình, sản phẩm được đánh bóng bằng đá, khắc họa tiết bằng que tre, sau đó phơi khô tự nhiên rồi nung trong lửa khoảng 30 phút với nhiên liệu vỏ trấu và mùn cưa.

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Sự công nhận này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình gìn giữ và phục hồi một làng nghề truyền thống đặc sắc của Tây Nguyên. Tuy nhiên, việc gìn giữ nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự mai một về nhân lực, nguyên liệu khan hiếm, và khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Chính quyền địa phương đã triển khai một số đề án bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, đặt hàng sản phẩm gốm từ nghệ nhân địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy nghề, và giới thiệu sản phẩm đến các đơn vị lữ hành. Gốm thủ công của buôn Dơng Bắk đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng hơn. Du lịch cộng đồng đã mang đến hy vọng mới cho nghề làm gốm của người M’nông tại buôn Dơng Bắk. Các tour du lịch trải nghiệm đã về đến Yang Tao, tạo điều kiện cho nghệ nhân địa phương trình diễn kỹ thuật làm gốm cổ.

Du khách khi đến thăm làng gốm không chỉ được tìm hiểu quy trình thủ công, mà còn có thể trực tiếp tham gia tạo hình, trang trí sản phẩm và mang về làm kỷ niệm. Những hoạt động này bước đầu giúp gốm Yang Tao có thêm cơ hội được hồi sinh, đồng thời trở thành điểm nhấn văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại khu vực Tây Nguyên. Việc kết hợp giữa bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế địa phương đang mở ra một tương lai mới cho nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm, cũng như góp phần vào sự phát triển bền vững của cộng đồng địa phương.

Trong nỗ lực nhằm hiện thực hóa các kết luận của Trung ương về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam hướng tới sự phát triển bền vững của đất nước, tỉnh Khánh Hòa đang tích cực nghiên cứu và đề xuất các chính sách ưu tiên và đãi ngộ đặc biệt cho các tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn. Thông tin này được đưa ra trong bối cảnh tỉnh Khánh Hòa đang triển khai Kế hoạch hành động của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nhằm cụ thể hóa vai trò của văn hóa và con người trong sự phát triển nhanh và bền vững của địa phương.

Được ban hành vào tháng 7 năm 2025, kế hoạch này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc nhận thức về vị trí và vai trò của văn hóa cũng như con người Khánh Hòa. Văn hóa không chỉ được xem là nền tảng tinh thần vững chắc mà còn là nguồn lực nội sinh và động lực quan trọng cho sự phát triển của tỉnh trong kỷ nguyên mới. Kế hoạch của tỉnh Khánh Hòa tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm. Chúng bao gồm việc đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo; hoàn thiện thể chế và chính sách về văn hóa, con người; đẩy mạnh xã hội hóa và phát huy vai trò của Nhân dân, doanh nghiệp và các tổ chức chính trị – xã hội trong phát triển văn hóa; phát triển nguồn nhân lực và hoàn thiện chính sách trong lĩnh vực văn hóa; tăng cường thông tin, tuyên truyền và hợp tác quốc tế về văn hóa; và huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, phấn đấu mức chi ngân sách cho văn hóa cao hơn mức bình quân của cả nước.

Đặc biệt, để thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc phát triển văn hóa và con người, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa đã giao Đảng ủy UBND tỉnh chủ trì đề xuất các cơ chế và chính sách mang tính đột phá. Một trong những nội dung quan trọng là sửa đổi, bổ sung chính sách ưu tiên, trọng dụng và đãi ngộ tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, di sản văn hóa, cũng như thu hút, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ văn nghệ sĩ. Qua đó, tỉnh Khánh Hòa kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi để phát triển và nuôi dưỡng tài năng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của văn hóa địa phương.

Ngoài ra, tỉnh Khánh Hòa cũng sẽ ưu tiên đầu tư vào các dự án thiết chế văn hóa quy mô lớn, bao gồm bảo tàng, nhà hát trong thời gian tới. Những dự án này không chỉ đáp ứng nhu cầu tinh thần của người dân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của địa phương. Qua những bước đi cụ thể và chiến lược này, tỉnh Khánh Hòa thể hiện quyết tâm trong việc xây dựng nền văn hóa vững mạnh, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.