Ở Việt Nam, việc xác minh danh tính liệt sĩ đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết trong những năm qua. Các cơ quan chức năng đang nỗ lực không ngừng để giải quyết những tồn tại lâu năm trong công tác này. Với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại và hợp tác quốc tế, tiến độ giám định ADN đang được đẩy nhanh, nhằm sớm đưa ra kết quả xác định danh tính cho hàng trăm nghìn liệt sĩ vẫn chưa được làm rõ thông tin.

Theo thống kê, hiện cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được xác định rõ ràng. Bên cạnh đó, có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập và xác định danh tính. Trước tình hình đó, các cơ quan chức năng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, ngành sẽ phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN.

Để đạt được mục tiêu đề ra, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong công tác giám định ADN được coi là một bước tiến mới, mang lại hy vọng sớm giải quyết được những tồn tại lâu năm. Công nghệ hiện đại không chỉ giúp đẩy nhanh tiến độ giám định mà còn giúp nâng cao độ chính xác trong việc xác định danh tính liệt sĩ. Đồng thời, việc mở rộng hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng, giúp Việt Nam có thể tiếp cận với những công nghệ mới và kinh nghiệm từ các nước khác.

Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này không chỉ giúp Việt Nam nhận được sự hỗ trợ về công nghệ và kỹ thuật mà còn giúp tăng cường mối quan hệ giữa Việt Nam và các nước trên thế giới. Điều này cũng thể hiện sự trân trọng và tri ân của Việt Nam đối với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.

Với những nỗ lực không ngừng của các cơ quan chức năng và sự hỗ trợ từ công nghệ hiện đại cũng như hợp tác quốc tế, hy vọng rằng mục tiêu xác định danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN vào năm 2030 sẽ được實現. Điều này không chỉ giúp giải quyết những tồn tại lâu năm mà còn góp phần an dân và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc.

Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế và ứng dụng công nghệ hiện đại để nâng cao hiệu quả công tác xác minh danh tính liệt sĩ. Một trong những hướng đi quan trọng là tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế và các nước có công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực giám định ADN. Liên quan đến các hoạt động này, Việt Nam sẽ tiếp tục cụ thể hóa các mục tiêu và nhiệm vụ, nhằm sớm hoàn thành mục tiêu đề ra.

Dự án “Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao” do Viện Sinh học chủ trì đã được phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024 của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Mục tiêu của dự án là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.

Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học nhấn mạnh, dự án được khởi xướng với mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh. Dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.

Trong khuôn khổ dự án, Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) đã tổ chức cuộc họp định kỳ 6 tháng (lần thứ 3) nhằm cập nhật tiến độ các công việc liên quan tới cơ quan chủ quản cùng các ban, ngành liên quan. Với vai trò là đối tác hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt, Ủy ban Quốc tế về Người mất tích đã tích cực chuyển giao công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Đến nay dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai. Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học. Trong thời gian qua, có nhiều khóa đào tạo chuyên sâu đã được tổ chức thành công với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.

Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính. Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn.

Những kết quả đạt được từ dự án là cơ sở để tiếp tục triển khai các hoạt động tiếp theo, giúp nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh. Dự án cũng thể hiện sự hợp tác chặt chẽ giữa Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam với các đối tác quốc tế, trong đó có Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP).

Thông qua dự án, Viện Sinh học và các đối tác sẽ tiếp tục công bố các kết quả nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hiện đại trong giám định ADN để phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Dự án cũng đóng góp vào việc giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh, mang lại niềm tin và sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.