Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh trên toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia đang hướng tới phát triển bền vững và giảm phát thải ròng xuống ‘0’. Việt Nam, với cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, đang tích cực hoàn thiện khung pháp lý, nâng cấp hạ tầng dữ liệu và quản trị để xây dựng thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và đủ năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Trong Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới, được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 18/7, các chuyên gia đã chia sẻ quan điểm về việc phát triển thị trường carbon như một giải pháp chiến lược giúp Việt Nam thực hiện hiệu quả cam kết Net Zero. Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đã nhấn mạnh rằng việc phát triển thị trường carbon là một trong những giải pháp quan trọng. Bằng cách định giá phát thải và khuyến khích công nghệ sạch, thị trường này tạo ra động lực tài chính, thúc đẩy các sáng kiến giảm phát thải và giúp Việt Nam tiếp cận các nguồn lực quốc tế.

Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển thị trường carbon với mục tiêu kết nối thị trường trong nước với các cơ chế quốc tế. Các nền tảng pháp lý quan trọng đang được củng cố, bao gồm Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và Nghị định số 119/2025/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, cũng như dự thảo Nghị định về sàn giao dịch carbon do Bộ Tài chính xây dựng.

Bên cạnh đó, các sáng kiến từ doanh nghiệp và cộng đồng địa phương cho thấy tiềm năng lớn trong việc phát triển tín chỉ carbon ở các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, năng lượng tái tạo và xử lý chất thải. Tuy nhiên, thị trường carbon tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn định hình nền móng với nhiều khoảng trống cần được lấp đầy. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) chưa đồng bộ, thiếu công cụ số hóa.

Ông Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, cho rằng thị trường carbon chỉ có thể hoạt động hiệu quả khi có một hệ thống đo lường, báo cáo, thẩm định đáng tin cậy và tương thích với quốc tế.

Bên cạnh khung pháp lý, các chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò của nền tảng tài chính trong việc phát triển thị trường carbon. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, bà Betty Palard, CEO ESG Climate Consulting, cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để tham gia sâu vào thị trường carbon. Tuy nhiên, để tín chỉ carbon của Việt Nam có giá trị cao trên thị trường quốc tế, cần có một chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia dựa trên xác minh khoa học, truyền thông hiệu quả và tầm nhìn dài hạn từ các nhà hoạch định chính sách.

Ngành xây dựng đang đứng trước thách thức lớn trong việc giảm thiểu tác động môi trường và chủ động hấp thụ, lưu trữ khí CO2 từ khí quyển. Với việc tiêu thụ khoảng 32% năng lượng toàn cầu và gây ra 34% tổng lượng khí thải toàn cầu, ngành này cần đẩy mạnh các biện pháp giảm phát thải một cách đáng kể. Trong bối cảnh đó, vật liệu xây dựng phát thải âm (carbon-negative materials) đang nổi lên như một giải pháp đầy hứa hẹn giúp giảm thiểu tác động môi trường.

Vật liệu phát thải âm được hiểu là những vật liệu có khả năng hấp thụ và lưu trữ nhiều CO2 hơn mức khí thải trong suốt vòng đời của chúng. Xu hướng này không chỉ đơn thuần là đổi mới công nghệ mà còn phản ánh áp lực từ thị trường tài chính xanh. Cụ thể, các báo cáo ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) đang ngày càng chú trọng đến lượng khí thải embodied carbon trong vật liệu xây dựng. Bên cạnh đó, cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu (EU) đang tạo ra động lực cho việc giảm phát thải trong sản xuất xi măng và thép.

Một số công nghệ sản xuất vật liệu phát thải âm hiện nay bao gồm công nghệ CCU Concrete (Thu giữ và Sử dụng Carbon), vật liệu composite mycelium, và cát olivine. Công nghệ CCU Concrete tích hợp CO2 được thu giữ vào vật liệu tái chế trong quá trình sản xuất, giúp giảm sự phụ thuộc vào vật liệu nguyên sinh và tạo ra dấu chân carbon âm cho các dự án xây dựng bền vững. Đây là những bước tiến quan trọng trong việc tìm kiếm giải pháp giảm thiểu tác động môi trường của ngành xây dựng.

Tuy nhiên, việc áp dụng rộng rãi vật liệu xây dựng phát thải âm vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Một trong những rào cản chính là chi phí cao của vật liệu này so với vật liệu truyền thống. Ngoài ra, sự thiếu thống nhất về tiêu chuẩn và định nghĩa trên toàn cầu cũng gây ra khó khăn trong việc thương mại hóa và áp dụng rộng rãi. Để thúc đẩy sự phát triển của ngành này, các chính phủ cần thiết kế và thực hiện các chính sách khuyến khích phù hợp, hỗ trợ cho việc nghiên cứu, phát triển và áp dụng các công nghệ mới.

Cơ hội thương mại hóa vật liệu xây dựng phát thải âm đang mở ra thông qua các kênh tài chính xanh. Sáng kiến Tài chính của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP FI) ghi nhận sự gia tăng đáng kể trong các cải cách chính sách và quy định trên toàn thế giới, với nhiều quốc gia thiết lập các khung tài chính net-zero. Việc thị trường CBAM mở rộng cũng tạo động lực cho đầu tư vào vật liệu carbon-negative, mang lại cơ hội cho các doanh nghiệp và quốc gia trong việc giảm thiểu khí thải và chuyển dịch sang một nền kinh tế xanh.

Ở Việt Nam, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (COP26), Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Quốc gia này đã và đang thiết lập các chương trình quốc gia bao gồm Chiến lược Tăng trưởng Xanh và một số kế hoạch thực hiện liên quan để hiện thực hóa mục tiêu này. Cập nhật NDC (Đóng góp quốc gia tự nguyện) 3.0 vào năm 2025 sẽ giúp Việt Nam tích hợp các mục tiêu giảm phát thải carbon trong ngành xây dựng vào chiến lược khí hậu quốc gia, góp phần vào nỗ lực toàn cầu trong việc chống biến đổi khí hậu.

Tóm lại, việc phát triển và áp dụng vật liệu xây dựng phát thải âm là một bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu tác động môi trường của ngành xây dựng. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với sự hỗ trợ từ chính sách và sự phát triển của thị trường tài chính xanh, ngành công nghiệp này hứa hẹn sẽ có những chuyển biến tích cực trong thời gian tới.

Ngày 31-7, Công ty cổ phần xe khách Phương Trang (Futa Busline) đã tổ chức lễ công bố đưa vào hoạt động 35 tuyến xe buýt có trợ giá trên địa bàn TP HCM. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông công cộng thân thiện với môi trường.

35 tuyến xe buýt mới, với 557 phương tiện, trong đó có 27 tuyến thuần điện EV và 8 tuyến dầu diesel, sẽ chính thức hoạt động từ ngày 1-8-2025. Những phương tiện này đã được đóng mới tại nhà máy Kim Long Motor, đạt chuẩn quốc tế, với sức chứa từ 30-40 chỗ, cao nhất là 60 chỗ.

Ông Phan Văn Hải, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần xe khách Phương Trang, cho biết việc tiếp nhận và vận hành 35 tuyến xe buýt này sẽ giúp người dân có thêm lựa chọn dịch vụ vận chuyển chất lượng cao, góp phần giảm phát thải, ô nhiễm tiếng ồn, và xây dựng hình ảnh thành phố xanh – sạch, văn minh đô thị.

Sự kiện này cũng đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện lộ trình chuyển đổi phương tiện xanh của Chính phủ. Công ty Phương Trang đã đầu tư hệ thống trạm sạc, đảm bảo cung cấp nhiên liệu cho đoàn phương tiện hoạt động.

Ông Nguyễn Vĩnh Toàn, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP HCM, cho biết TP HCM đang thực hiện lộ trình chuyển đổi xe buýt năng lượng diesel sang xe điện. Hiện tại, TP HCM có 21 tuyến xe buýt điện với 170 phương tiện, và sẽ có thêm 443 xe buýt điện từ ngày mai, nâng tổng số xe buýt điện lên 613, chiếm 26,2% đoàn phương tiện.

Sở Xây dựng TP HCM đã tham mưu UBND TP trình HĐND TP về lộ trình chuyển đổi phương tiện hoá thạch sang phương tiện xanh, hướng tới mục tiêu 100% xe buýt sử dụng năng lượng xanh vào năm 2030.

Chuyển đổi xanh đang trở thành xu hướng tất yếu đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam. Không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, nhiều công ty đã bắt đầu thực hiện những bước đi cụ thể để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Trong ngành bán lẻ, Trung tâm Bách hóa Tổng hợp và Siêu thị AEON Xuân Thủy đã triển khai dịch vụ cho thuê túi môi trường, giúp giảm thiểu việc sử dụng túi nilon. Trong năm 2024, dịch vụ này đã ghi nhận 22.000 lượt thuê. Khách hàng có thể thuê túi tái chế với giá 5.000 đồng và được hoàn tiền 100% khi trả lại túi.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp sản xuất cũng đang ứng dụng đổi mới công nghệ để xanh hóa quy trình sản xuất. Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau đã chủ động nghiên cứu chế tạo sản phẩm đa chức năng, giúp tiết kiệm chi phí cho nông dân và giảm thiểu sự ảnh hưởng đến môi trường.

Theo khảo sát của Ban IV, có 48,7% doanh nghiệp cho rằng việc giảm phát thải và chuyển đổi xanh là cần thiết hoặc rất cần thiết. Điều này cho thấy nhận thức đang dần thay đổi trong cộng đồng doanh nghiệp.

Chuyển đổi xanh không còn là xu hướng, mà đang trở thành tiêu chuẩn mới trong phát triển kinh tế. Dù còn nhiều thách thức về chi phí và công nghệ, nhưng sự chủ động của doanh nghiệp Việt Nam trong việc thích ứng, thay đổi và hợp tác là tín hiệu tích cực cho một tương lai tăng trưởng xanh – bền vững – có trách nhiệm.

Ông Võ Trí Thành, chuyên gia kinh tế, cho rằng chuyển đổi xanh là một quá trình tất yếu, không chỉ là câu chuyện cam kết chính trị của các quốc gia, mà còn là câu chuyện của thị trường và đòi hỏi từ người tiêu dùng. https://www.vietnamnews.vn/

Ông Frederick Teo, CEO Gen Zero, Tập đoàn Temasek Holdings, Singapore, nhận định rằng Việt Nam có tiềm năng lớn để khử carbon và chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp và năng lượng. https://www.temasekholdings.com.sg/

Ngày 24 tháng 7, Công ty cổ phần Nhựa tái chế Stavian, một thành viên của Tập đoàn Stavian, đã chính thức nhận được giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án tổ hợp tái chế nhựa Stavian tại Khu Kinh tế Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường của tập đoàn.

Tổ hợp tái chế nhựa Stavian được trang bị công nghệ tái chế hiện đại và thân thiện với môi trường, nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính, tiết kiệm năng lượng và nguồn nước. Dự án này cũng được thiết kế với mức độ tự động hóa cao, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của các thương hiệu tiêu dùng nhanh hàng đầu tại Mỹ và châu Âu. Trong giai đoạn đầu, tổ hợp này sẽ có công suất dự kiến khoảng 17.000 tấn mỗi năm, với mục tiêu tái chế chai nhựa PET sau tiêu dùng thành hạt nhựa rPET chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn sử dụng trong ngành đóng chai thực phẩm.

Sản phẩm của tổ hợp tái chế nhựa Stavian sẽ được cung cấp cho các tập đoàn đa quốc gia và thương hiệu lớn trong ngành nước giải khát, bao bì, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam. Dự kiến vận hành trong quý I năm 2027, tổ hợp sẽ tạo ra nguồn nguyên liệu ổn định, góp phần thay thế nhựa nguyên sinh nhập khẩu, đồng thời khuyến khích tái chế trong cộng đồng và hỗ trợ xây dựng hệ sinh thái phân loại – thu gom – xử lý rác thải nhựa.

Với việc xử lý hàng trăm triệu chai nhựa sau tiêu dùng tại Việt Nam mỗi năm, dự kiến tổ hợp sẽ góp phần giảm phát thải hơn 30.000 tấn CO₂ tương đương mỗi năm so với việc sử dụng nhựa nguyên sinh. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn đóng góp vào việc đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững của quốc gia.

Ông Nguyễn Văn Quân, đại diện Tập đoàn Stavian, cho biết: “Chúng tôi rất hân hạnh được triển khai dự án tổ hợp tái chế nhựa Stavian tại Khu Kinh tế Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Dự án này là một phần trong chiến lược phát triển bền vững của tập đoàn, nhằm góp phần xây dựng một tương lai xanh và sạch cho môi trường.”

Tổ hợp tái chế nhựa Stavian sẽ là một trong những cơ sở tái chế nhựa hiện đại và lớn nhất tại Việt Nam, giúp thúc đẩy sự phát triển của ngành tái chế nhựa trong nước. Với công nghệ tái chế tiên tiến và quy trình vận hành thân thiện với môi trường, dự án này được kỳ vọng sẽ trở thành một mô hình mẫu cho các dự án tái chế nhựa khác trong tương lai.

Mạng lưới Đầu tư Tác động Toàn cầu (GIIN) đã ra mắt một khuôn khổ đầu tư giải pháp khí hậu nhằm hỗ trợ các chủ sở hữu tài sản điều hướng danh mục đầu tư của họ phù hợp với các mục tiêu khí hậu toàn cầu và lộ trình giảm phát thải. Sự ra mắt này diễn ra trong Tuần lễ Hành động vì Khí hậu tại London, cung cấp một lộ trình cụ thể cho các nhà đầu tư để lựa chọn các chiến lược đầu tư vừa đảm bảo lợi nhuận tài chính vừa đóng góp vào việc hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C.

Khung đầu tư giải pháp khí hậu của GIIN tập trung vào việc mở rộng các công nghệ và tài sản có khả năng cắt giảm phát thải trên quy mô toàn nền kinh tế. Điều này khác biệt với các chiến lược khí hậu thông thường, vốn chỉ tập trung vào việc giảm phát thải của chính danh mục đầu tư. Khung hướng dẫn này bao gồm hai trụ cột chính. Thứ nhất, nó cung cấp các khái niệm nền tảng để phân biệt rõ ràng giữa đầu tư giải pháp khí hậu với các chiến lược ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) hoặc thích ứng. Thứ hai, nó đưa ra các tiêu chí đánh giá áp dụng cho mọi loại tài sản, bao gồm bốn yếu tố chính: luận điểm khí hậu, định lượng, ưu tiên hóa và quản trị bất định.

Những tiêu chí này được thiết kế để đảm bảo rằng các khoản đầu tư không chỉ mang lại lợi nhuận tài chính mà còn đóng góp vào việc giảm phát thải khí nhà kính và hỗ trợ quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế carbon thấp. Ông Sean Gilbert, Giám đốc mạng lưới nhà đầu tư của GIIN, cho biết rằng khung hướng dẫn này mở ra một con đường để các nhà đầu tư xác định các chiến lược vừa đảm bảo lợi nhuận tài chính vừa có tác động tích cực đến mục tiêu khí hậu toàn cầu.

Với cách tiếp cận có chủ đích, khung giúp nhận diện các khoản đầu tư mang tính chuyển đổi và thúc đẩy quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế carbon thấp. Khung hướng dẫn này đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng từ các nhà đầu tư về những công cụ đơn giản, dễ sử dụng để đánh giá tính đáng tin cậy của các cơ hội đầu tư xanh mà không cần kiến thức sâu về khoa học khí hậu hay mô hình thị trường.

Đại diện của GIIN nhấn mạnh rằng đầu tư khí hậu cần đi beyond những nhãn mác bề ngoài để hướng tới các giải pháp thực chất, tạo ra tác động hệ thống và lâu dài cho mục tiêu khí hậu toàn cầu. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đầu tư có chủ đích, tập trung vào các giải pháp thực tế và có thể đo lường được. Bằng cách áp dụng khung hướng dẫn này, các nhà đầu tư có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu khí hậu toàn cầu và xây dựng một tương lai bền vững.

GIIN hy vọng rằng khuôn khổ này sẽ trở thành một công cụ hữu ích cho các nhà đầu tư trên toàn cầu, giúp họ đưa ra quyết định đầu tư thông minh và có trách nhiệm với môi trường. Quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế carbon thấp đòi hỏi sự tham gia tích cực của tất cả các bên liên quan, và GIIN tin rằng rằng sự lãnh đạo và cam kết của các nhà đầu tư sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được mục tiêu khí hậu toàn cầu.