Trong nửa đầu năm 2025, các cảng hàng không tại Việt Nam đã phục vụ 59,7 triệu lượt khách, và trong năm 2024, ngành hàng không đã đạt mốc 110 triệu lượt hành khách. Với giả định mỗi hành khách mất trung bình từ 3-4 phút để hoàn thành các thủ tục tại sân bay, từ kiểm tra an ninh, soi chiếu hành lý đến làm thủ tục xuất nhập cảnh, tổng thời gian bị lãng phí có thể lên tới 5,5-7,3 triệu giờ.

Tính dựa trên GDP bình quân đầu người năm 2024 là 115 triệu đồng và giả sử một người lao động làm việc khoảng 2.000 giờ mỗi năm, giá trị gia tăng trung bình của một giờ lao động là 57.500 đồng. Do đó, thời gian mất 3-4 phút có giá trị kinh tế từ 2.875 đến 3.833 đồng mỗi hành khách. Khi tính toán trên tổng số lượt khách, mức lãng phí toàn xã hội rơi vào khoảng từ 316 – 422 tỉ đồng mỗi năm, một con số không hề nhỏ. Điều này đòi hỏi các cơ quan chức năng phải ưu tiên hiện đại hóa thủ tục sân bay trong chính sách tiết kiệm nguồn lực xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Việc kiểm tra an ninh tại sân bay là một phần quan trọng trong hành trình bay, nhưng các quy định hiện tại như cởi giày, thắt lưng, áo khoác, mũ và đặt thiết bị điện tử ra khay riêng để kiểm tra có thể gây phiền hà cho hành khách. Trên thế giới, nhiều sân bay đã áp dụng công nghệ hiện đại để giảm thiểu các quy định này. Tại Mỹ, việc bắt buộc cởi giày khi qua cửa an ninh đã được hủy bỏ từ tháng 7-2025. Tương tự, các chương trình như TSA PreCheck đã cho phép hành khách được miễn việc cởi giày, tháo laptop, hoặc cởi áo khoác.

Ở Việt Nam, hầu hết các sân bay quốc tế và nội địa vẫn đang áp dụng quy định yêu cầu hành khách cởi giày, tháo thắt lưng, bỏ hết thiết bị điện tử vào khay để kiểm tra. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ kiểm tra an ninh, việc dỡ bỏ quy định này hoàn toàn có thể thực hiện được nếu đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng an ninh hiện đại như máy soi CT, máy quét millimeter-wave và trí tuệ nhân tạo trong phân tích ảnh quét. Việc áp dụng các công nghệ này không chỉ giúp hành khách cảm thấy thoải mái hơn mà còn giúp xử lý lượng khách lớn trong thời gian ngắn hơn.

Dù vậy, cần phải nhìn nhận thực tế rằng Việt Nam vẫn chưa triển khai rộng rãi các công nghệ kiểm tra tiên tiến. Vì vậy, việc dỡ bỏ quy định hiện tại cần phải có phương án thay thế phù hợp để không gây rủi ro cho an ninh hàng không. Việc kiểm tra chặt chẽ tất cả hành khách, dù có phần phiền toái ở góc độ cá nhân nhưng vẫn sẽ mang lại lợi ích an toàn chung cho tất cả mọi người.

Đề xuất bỏ quy định cởi giày, tháo thắt lưng khi kiểm tra an ninh sân bay đang trở thành một chủ đề nóng trong dư luận gần đây. Việc thay đổi quy định này không chỉ giúp nâng cao trải nghiệm của hành khách mà còn đóng góp vào việc tăng sức cạnh tranh của ngành hàng không Việt Nam với các nước trong khu vực. Đằng sau đề xuất này là một chiến lược đồng bộ, bao gồm đầu tư vào công nghệ soi chiếu hiện đại và cải tiến quy trình kiểm tra an ninh.

Theo ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, mỗi hành khách hiện phải mất từ 3 đến 4 phút để thực hiện các bước như cởi giày, tháo thắt lưng và các phụ kiện cá nhân trước khi đi qua khu vực kiểm tra an ninh. Với dự kiến lượng hành khách thông qua các cảng hàng không trong năm 2024 sẽ đạt 109 triệu lượt người, thời gian lãng phí cho các bước kiểm tra này được ước tính lên tới 327 đến 436 triệu phút, tương đương 5,45 đến 7,27 triệu giờ lao động bị lãng phí mỗi năm.

Nếu tính với mức lương tối thiểu trung bình theo giờ tại Việt Nam hiện nay khoảng 20.500 đồng/giờ, số giờ bị lãng phí này tương ứng với thiệt hại kinh tế lên đến 111,7 đến 149 tỉ đồng mỗi năm. Điều này cho thấy việc duy trì quy định kiểm tra an ninh truyền thống không chỉ làm chậm quá trình di chuyển của hành khách mà còn gây ra lãng phí kinh tế đáng kể.

Nhiều quốc gia phát triển đã áp dụng các công nghệ soi chiếu hiện đại, cho phép hành khách đi qua cửa an ninh mà không cần phải cởi giày, tháo thắt lưng và phụ kiện. Ví dụ, Mỹ đã thông báo bỏ quy định yêu cầu hầu hết hành khách phải cởi giày khi qua cửa an ninh, nhờ vào việc áp dụng các hệ thống thiết bị an ninh hiện đại.

Tuy nhiên, để có thể bãi bỏ quy định thủ công hiện nay, các chuyên gia nhấn mạnh rằng điều kiện tiên quyết là phải cải tiến toàn diện công nghệ và quy trình kiểm tra an ninh. Điều này đòi hỏi một lộ trình rõ ràng về đầu tư thiết bị, đào tạo nhân lực, chuẩn hóa quy trình giám sát và xây dựng phương án dự phòng các tình huống phát sinh.

Quá trình cải革 này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi và nâng cao trải nghiệm hành khách, mà còn góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động của các sân bay. Việc loại bỏ quy định cởi giày, tháo thắt lưng khi kiểm tra an ninh không chỉ là một biện pháp nhỏ mà còn là một phần của chiến lược lớn nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và năng lực cạnh tranh của ngành hàng không Việt Nam.

Cuối cùng, việc thực hiện cải cách quy định kiểm tra an ninh cần được tiến hành một cách bài bản, có lộ trình và giải pháp thay thế hợp lý. Với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, sự hỗ trợ của công nghệ và sự đồng thuận của dư luận, việc bãi bỏ quy định thủ công này không chỉ giúp giảm thiểu lãng phí mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành hàng không.