Xu hướng “xé túi mù” thực phẩm đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ, nhưng ẩn sâu bên trong là những rủi ro về an toàn thực phẩm. Khác với hình thức mua hàng thông thường, người mua sẽ không được biết sản phẩm bên trong túi cho đến khi người bán “xé” túi. Điều này vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc kiểm soát đầu vào của thực phẩm, khiến người tiêu dùng không có thông tin về thành phần, hạn sử dụng, điều kiện bảo quản và cơ sở sản xuất.

Theo các chuyên gia, trò chơi này đang khai thác rất tốt yếu tố tâm lý, hành vi của người trẻ, tạo cảm giác hồi hộp, kích thích thần kinh khi chờ đợi những điều bất ngờ. Tuy nhiên, đây cũng là cách để người bán hàng tận dụng livestream để tạo hiệu ứng đám đông, kết hợp kỹ thuật thao túng tâm lý để khiến người xem dễ mất khả năng cân nhắc lý trí dẫn tới mua hàng trong trạng thái hưng phấn nhất thời.

Về góc độ an toàn thực phẩm, bán thực phẩm qua trò chơi “xé túi mù” đã và đang vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc kiểm soát đầu vào của thực phẩm. Người tiêu dùng không được cung cấp thông tin tối thiểu về sản phẩm như thành phần, hạn sử dụng, điều kiện bảo quản, đơn vị sản xuất – những yếu tố bắt buộc để đánh giá mức độ an toàn. Những mặt hàng này có thể là hàng lậu, hàng xách tay trôi nổi không được phép lưu hành hợp pháp, tiềm ẩn nguy cơ gây hại đến sức khỏe.

Tổ chức Y tế và các chuyên gia cảnh báo, việc tiêu dùng những sản phẩm ngẫu nhiên không được phép như vậy là nguy hiểm với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là với trẻ em và những người có hệ tiêu hóa yếu. Người dùng có thể bị ngộ độc cấp tính do vi khuẩn, nấm mốc hay độc tố sinh học từ thực phẩm đã biến chất. Về dài hạn, có thể tích lũy độc tố như kim loại nặng, những phụ gia không kiểm soát, gây tổn thương lên gan, thận và hệ miễn dịch của chúng ta, ảnh hưởng đến sinh sản hoặc tăng nguy cơ ung thư nếu sử dụng thường xuyên những sản phẩm có chứa chất cấm.

Thực trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đang trở thành một vấn đề nhức nhối trong xã hội hiện nay, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cả doanh nghiệp chân chính và người tiêu dùng. Tình trạng này không chỉ diễn ra ở các kênh bán hàng truyền thống mà còn lan tràn trên các nền tảng thương mại điện tử, làm ảnh hưởng đến sự lành mạnh của thị trường và quyền lợi của người tiêu dùng.

Tại tọa đàm ‘Nói không với hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng’ do Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp cùng Ban Chỉ đạo Cuộc vận động ‘Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam’ tổ chức, các chuyên gia và doanh nghiệp đã thảo luận và lên tiếng về vấn đề này. Ông Hoàng Thế Nhu, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty May10, đã chia sẻ về những khó khăn mà công ty đang phải đối mặt. Tình trạng hàng giả mạo danh thương hiệu May10 đang tràn lan trên mạng xã hội, với các đối tượng thường lập các công ty hoặc fanpage, website với tên gọi gần giống như ‘May Mười’, ‘May10 Hà Nội’ để gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Chúng thường quảng cáo sản phẩm dưới danh nghĩa ‘đồng phục công sở’, ‘hàng xuất dư’, ‘xả kho’ với giá rẻ nhưng chất lượng kém.

Ông Dương Mạnh Hùng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội, cũng cho biết rằng các đối tượng sản xuất hàng giả đang sử dụng những thủ đoạn mới như khai hải quan không đúng thực tế hàng hóa, che giấu nguồn gốc lô hàng vi phạm. Đặc biệt, một hình thức mới đang xuất hiện là trao đổi giữa hàng thật với hàng giả. Điều này cho thấy sự tinh vi và đa dạng trong các phương thức sản xuất và buôn bán hàng giả.

Các chuyên gia nhận định rằng cuộc chiến chống hàng giả cần sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống và mỗi người dân. Sự đồng lòng và trách nhiệm của cả cộng đồng, đặc biệt là vai trò của người tiêu dùng và báo chí, là rất quan trọng. Khi người tiêu dùng có đủ thông tin, kỹ năng nhận diện và dũng cảm nói không với hàng giả, đó chính là lá chắn hữu hiệu để bảo vệ thương hiệu, bảo vệ thị trường trong nước.

Tóm lại, cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng cần sự vào cuộc đồng bộ từ cơ quan chức năng, doanh nghiệp và chính người tiêu dùng. Sự quyết tâm và phối hợp chặt chẽ giữa các bên sẽ giúp nâng cao hiệu quả trong công tác chống hàng giả, đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Để biết thêm thông tin về cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, vui lòng truy cập https://www.moet.gov.vn hoặc liên hệ với cơ quan chức năng địa phương.

Which?, một tổ chức bảo vệ người tiêu dùng hàng đầu tại Anh, đã kêu gọi chính phủ nước này ưu tiên cải cách hệ thống thực thi pháp luật đối với người tiêu dùng. Điều này đến sau khi một nghiên cứu mới cho thấy hơn 65% sản phẩm chăm sóc sắc đẹp bán trên các thị trường trực tuyến như Amazon, eBay, TikTok Shop và Vinted có khả năng là hàng giả.

Trong nghiên cứu của mình, Which? đã mua 34 sản phẩm mỹ phẩm từ các nhà bán hàng thứ ba trên các nền tảng trực tuyến trên. Các sản phẩm này được quảng cáo là từ các thương hiệu nổi tiếng như Charlotte Tilbury, La Roche-Posay, Maybelline, The Ordinary và MAC Cosmetics. Sau khi tiến hành kiểm tra trực quan bao bì và nội dung của các sản phẩm này, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng 23 trong 34 sản phẩm (khoảng 67%) có khả năng là hàng giả.

Kết quả cho thấy, các sản phẩm giả mạo được bán trên tất cả các nền tảng trực tuyến được điều tra, bao gồm Amazon, eBay, TikTok Shop và Vinted. Đáng chú ý, nhiều sản phẩm giả rất khó phát hiện và chỉ trở nên rõ ràng khi so sánh trực tiếp với mẫu chính hãng. Điều này cho thấy người tiêu dùng có thể dễ dàng bị lừa mua phải hàng giả, đặt họ vào tình thế nguy hiểm.

Which? cũng đã cung cấp một số ví dụ cụ thể về các sản phẩm giả mạo được bán trên các nền tảng trực tuyến. Chẳng hạn, một chai xịt giữ make-up Charlotte Tilbury Airbrush Flawless Setting Spray mua từ Amazon có mùi thơm nồng nặc, khác biệt rõ ràng so với mẫu chính hãng. Tương tự, một thỏi son MAC Macximal silky matte lipstick màu Ruby Woo mua từ Vinted có logo bị lem nhem không khớp với bản gốc.

Các chuyên gia cảnh báo rằng mỹ phẩm giả có thể chứa các thành phần độc hại như chì, thủy ngân hoặc asen và trong một số trường hợp, thậm chí là phân động vật. Tiến sĩ Aamna Adel, bác sĩ da liễu tư vấn, cho biết ngay cả khi một sản phẩm giả chứa các thành phần hoạt tính chính hãng, sự thiếu hụt quy định hoặc giám sát trong sản xuất của họ có nghĩa là chúng có thể được xây dựng không chính xác, đặt ra nguy cơ kích ứng da, nhiễm trùng da hoặc thậm chí bỏng hóa chất.

Which? cho rằng cần có hành động thực thi mạnh mẽ để đóng cửa các nhà bán hàng này, nhưng nghiên cứu trước đó của họ đã chỉ ra rằng hàng hóa giả và các tội phạm khác không phải lúc nào cũng được điều tra ở nhiều nơi của Vương quốc Anh. Tổ chức này cũng cảnh báo người mua hàng nên cảnh giác khi mua hàng trên các thị trường trực tuyến và khuyến khích mọi người mua mỹ phẩm tại cửa hàng hoặc trực tuyến trực tiếp từ trang web chính thức của thương hiệu hoặc thông qua một trong những nhà bán lẻ trực tiếp hoặc cổ đông được phê duyệt.

Giám đốc Chính sách và Vận động của Which?, Rocio Concha, cho biết: “Điều đáng báo động là các nhà nghiên cứu của Which? đã có thể tìm thấy số lượng lớn các sản phẩm mỹ phẩm giả mạo nguy hiểm như vậy trên các thị trường trực tuyến phổ biến. Người tiêu dùng nên tự tin như vậy khi mua sản phẩm trực tuyến tương tự như khi họ mua hàng trực tiếp, nhưng trên thực tế họ có nguy cơ mua mỹ phẩm không được kiểm tra, không quản lý và có khả năng độc hại.”

Which? cũng kêu gọi chính phủ Anh đảm bảo có các nhiệm vụ rõ ràng đối với các thị trường trực tuyến để ngăn chặn việc bán hàng giả, và cam kết khẩn cấp đối với các cải cách cần thiết để đảm bảo hệ thống thực thi người tiêu dùng của nước này phù hợp với thế kỷ 21.

Thời gian gần đây, tình trạng sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng nhái đã trở nên ngày càng nghiêm trọng, với hàng loạt vụ án lớn liên quan được phát giác. Tại tỉnh Thanh Hóa, lực lượng Công an đã triệt phá thành công hai vụ án lớn liên quan đến sản xuất và buôn bán thuốc tân dược và thực phẩm chức năng giả trong tháng 5 và tháng 6 vừa qua. Những thủ đoạn tinh vi và hoạt động kéo dài nhiều năm của các đối tượng đã và đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi và sức khỏe của người tiêu dùng.

Đáng lo ngại hơn, mạng xã hội và thương mại điện tử đang ngày càng trở thành kênh lưu thông chính cho hàng giả, hàng nhái, hàng lậu và hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Các đối tượng sản xuất hàng giả không chỉ làm giả nhãn hiệu của các sản phẩm quen thuộc mà còn tự đặt tên mới, tạo lập công ty và đầu tư máy móc để sản xuất hàng loạt sản phẩm giả. Điều này không chỉ làm mất niềm tin của người tiêu dùng mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế và sức khỏe cộng đồng.

Mới đây, vào ngày 3/6/2025, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố vụ án và ra lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với đối tượng Hoàng Thị Ngọc, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Tân Thảo Dược Nam Hoa, về tội sản xuất và buôn bán hàng giả là thực phẩm. Hoạt động sản xuất và kinh doanh hàng giả của đối tượng này được tổ chức thực hiện một cách bài bản, với danh mục lên tới 12 loại sản phẩm khác nhau. Những sản phẩm này được phân phối đến nhiều đại lý và khách hàng trong cả nước, tạo ra một mạng lưới phân phối rộng lớn và phức tạp.

Trước đó, một vụ án chấn động khác về thuốc tân dược giả cũng đã được Công an tỉnh Thanh Hóa triệt phá thành công. Trong tháng qua, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc và Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát Điều tra, Công an tỉnh Thanh Hóa, Phòng Cảnh sát Kinh tế đã triệt phá thành công một đường dây sản xuất và buôn bán thuốc tân dược giả với quy mô lên tới 10 tấn thuốc tân dược giả, với 24 loại thuốc khác nhau, bắt giữ 14 đối tượng liên quan. Những vụ việc này một lần nữa cho thấy sự tồn tại và phổ biến của hàng giả đang bủa vây người tiêu dùng, không chỉ ở đô thị mà còn ở các huyện miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Vấn đề đặt ra hiện nay là cần có những giải pháp pháp lý hiệu quả để ngăn chặn và xử lý triệt để tình trạng sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng nhái. Điều này đòi hỏi sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật để bổ sung các chính sách đủ mạnh, cũng như trang bị cho lực lượng chức năng đủ công cụ để xử phạt tội sản xuất hàng giả, hàng nhái. Không chỉ dừng lại ở việc xử lý hành chính, cần kiên quyết xử lý hình sự đối với những hành vi nghiêm trọng để răn đe và ngăn chặn. Đồng thời, nâng cao ý thức của người tiêu dùng và tăng cường vai trò của các cơ quan chức năng trong việc giám sát và kiểm tra chất lượng sản phẩm là chìa khóa để xây dựng một thị trường lành mạnh và an toàn cho người tiêu dùng.

Trong bối cảnh mạng xã hội đang phát triển bùng nổ như hiện nay, việc minh bạch hóa hoạt động quảng cáo thông qua người có ảnh hưởng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Mục đích chính của việc này là bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và duy trì sự minh bạch, lành mạnh của thị trường.

Sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội đã làm thay đổi hoàn toàn cách người tiêu dùng tiếp cận thông tin và ra quyết định mua sắm. Ngày càng có nhiều người tiêu dùng tin tưởng vào ý kiến của người thân, bạn bè hoặc những người có ảnh hưởng – những cá nhân thường chia sẻ trải nghiệm cá nhân, tạo cảm giác gần gũi và chân thực. Tuy nhiên, chính niềm tin này dễ bị lợi dụng. Nhiều người có ảnh hưởng và nhãn hàng đã lồng ghép nội dung quảng cáo mà không công khai là quảng cáo, khiến người xem tưởng rằng họ thật lòng giới thiệu sản phẩm.

Điều này dẫn đến việc người tiêu dùng không thể đưa ra quyết định mua sắm một cách tỉnh táo, nhất là khi họ tin tưởng tuyệt đối vào lời khuyên từ người nổi tiếng mà không nghi ngờ gì về mục đích thật sự phía sau. Thực tế cho thấy, nhiều người tiêu dùng bị cuốn theo cảm xúc cá nhân, tin tưởng vào lời giới thiệu mà không biết đó là quảng cáo. Điều này dẫn đến tình trạng mua phải sản phẩm không đúng chất lượng, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe, an toàn người dùng.

Đại biểu Tạ Văn Hạ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, đã chỉ ra rằng tình trạng quảng cáo trá hình đang len lỏi trên các nền tảng số và ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý giới trẻ, đặc biệt là trẻ em. Nhiều nội dung quảng cáo mang tính dung tục, lệch chuẩn văn hóa, hướng tới việc câu view, gây hiệu ứng đám đông, làm xói mòn giá trị đạo đức.

Để giải quyết vấn đề này, một trong những giải pháp quan trọng là yêu cầu người truyền tải quảng cáo phải được kiểm soát và chứng nhận năng lực, tương tự như hướng dẫn viên du lịch. Các nền tảng mạng xã hội phải chịu trách nhiệm trong việc kiểm duyệt và xác thực danh tính, mục đích của người truyền tải nội dung thương mại.

Nghị định 55/2024/NĐ-CP ngày 16/5/2024 của Chính phủ đã quy định rõ khái niệm người có ảnh hưởng và trách nhiệm của họ trong việc thông báo trước cho người tiêu dùng về việc mình được tài trợ để cung cấp thông tin về sản phẩm. Nếu không công khai điều này với người tiêu dùng, hoặc cung cấp thông tin không chính xác, không đầy đủ, họ sẽ bị xem xét xử phạt hành chính.

Để bảo đảm quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, đồng thời xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, yêu cầu đặt ra là các chủ thể tham gia – tổ chức, cá nhân kinh doanh và người có ảnh hưởng – tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về cung cấp thông tin và trách nhiệm minh bạch trong hoạt động quảng cáo.

Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ cho rằng cần phải có quy định chặt chẽ về người truyền tải thông tin quảng cáo, yêu cầu những người này phải được đào tạo, cấp chứng chỉ và cập nhật kiến thức định kỳ. Bên cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội phải chịu trách nhiệm kiểm soát, thay vì chỉ làm trung gian giữa người bán và người quảng bá sản phẩm.

Tham khảo thêm các quy định pháp luật tại Việt Nam về quảng cáo và người có ảnh hưởng tại địa chỉ này.