Chuyển hóa chính sách thành hành động cụ thể: Thách thức trong thực thi và giải pháp cho phát triển kinh tế tư nhân

Trong quá trình phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam, vẫn còn tồn tại khoảng cách lớn giữa chính sách và thực thi. Cụ thể, gần 45% doanh nghiệp cho biết gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục hành chính, đặc biệt trong nhóm doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Tại Đà Nẵng, một dự án xây dựng phải mất tới 28 tuần chỉ để hoàn thành chuỗi thủ tục liên quan đến đất đai, môi trường và xây dựng. Điều này cho thấy chi phí thời gian đang bào mòn động lực đầu tư.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI, nhận định: ‘Chúng ta đã ban hành nhiều chính sách đúng đắn và phù hợp, nhưng vấn đề quan trọng trong thời gian tới là làm thế nào để thực thi hiệu quả các chính sách này.’ Theo ông Tuấn, việc triển khai chính sách một cách năng động và sáng tạo tại các địa phương đóng vai trò then chốt.

Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt nhằm tháo gỡ các nút thắt này. Hàng loạt văn bản đã được ban hành nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân định rõ thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương hai cấp. Nhiều địa phương đã có chuyển biến tích cực: quy trình nhanh hơn, thái độ phục vụ cải thiện rõ rệt.

Tuy nhiên, vẫn còn không ít nơi loay hoay trong cách làm. Câu hỏi được đặt ra là vì sao một số nơi có thể thu hút hàng trăm doanh nghiệp trong khi nơi khác lại để nhà đầu tư ‘bỏ đi trong im lặng’? Câu trả lời nằm ở tinh thần thực thi – thứ không thể có nếu thiếu một cơ chế khuyến khích đúng và những ràng buộc trách nhiệm rõ ràng.

Ông Đậu Anh Tuấn kêu gọi thiết lập một hệ tiêu chí gắn trách nhiệm với hiệu quả hành động: ‘Việc xây dựng một môi trường không sợ hãi, khơi dậy niềm tự hào khi hỗ trợ doanh nghiệp sẽ giúp giảm chi phí, tiết kiệm thời gian và thúc đẩy hoạt động kinh doanh thuận lợi.’ Ông Tuấn cũng đề xuất giao các chỉ số KPI về phát triển kinh tế và thành lập doanh nghiệp tư nhân cho các địa phương, đồng thời lấy đây làm tiêu chí đánh giá thành tích chính trị.

Khi hành vi công vụ trở thành động lực phát triển doanh nghiệp, một chính sách hay chỉ thật sự có ý nghĩa khi nó sống trong từng hành vi, từng quyết định, từng nụ cười đồng hành của cán bộ công quyền. Mỗi doanh nghiệp được hỗ trợ kịp thời, mỗi thủ tục được cắt giảm đúng lúc, mỗi không gian đầu tư được mở rộng hiệu quả – chính là minh chứng cụ thể cho sự thay đổi từ bên trong bộ máy.

Trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân Vòng đối thoại địa phương Bắc Trung Bộ, Hội Doanh nhân trẻ tỉnh Nghệ An đã đề xuất thành lập tổ phản ứng nhanh với cơ chế ‘cấp cứu chính sách’ nhằm hỗ trợ doanh nghiệp. Mục tiêu của tổ công tác này là lắng nghe và giải quyết các vấn đề về cơ chế và chính sách giúp thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân.

Bà Lê Thị Huyền Nhung, phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Nghệ An, đã trình bày 4 nhóm rào cản mà doanh nghiệp tư nhân đang phải đối mặt. Các rào cản này bao gồm thể chế và chính sách chưa phù hợp, đất đai và hạ tầng quy hoạch thiếu đồng bộ, tâm lý doanh nghiệp lo lắng và thụ động, và cuối cùng là thiếu thông tin và kỹ năng vận hành.

Để khắc phục những hạn chế này, Hội Doanh nhân trẻ Nghệ An đã đề xuất sửa đổi các văn bản không còn phù hợp và hướng dẫn mới về mô hình sản xuất nhỏ ngoài khu công nghiệp. Họ cũng đề xuất thí điểm cơ chế sandbox có kiểm soát cho các start-up trong lĩnh vực công nghệ giáo dục, công nghệ nông nghiệp và kinh tế tuần hoàn tại Nghệ An.

Bên cạnh đó, đề xuất thành lập trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của tỉnh, vừa là đầu mối tiếp nhận và giải đáp pháp lý, vừa giám sát hiệu quả mô hình sandbox. Bà Nhung cũng đề nghị có cơ chế phản hồi và bảo vệ tiếng nói của doanh nghiệp.

Hội Doanh nhân trẻ Nghệ An kiến nghị thành lập tổ công tác phản ứng nhanh với cơ chế ‘cấp cứu chính sách’ cho doanh nghiệp. Tổ công tác này sẽ tiếp nhận, xử lý và phản hồi các kiến nghị về chính sách và vướng mắc hành chính trong thời gian không quá 7 ngày.

Ngoài ra, các doanh nghiệp tại Diễn đàn cũng chia sẻ những khó khăn và vướng mắc mà họ đang phải đối mặt, bao gồm việc thanh tra thuế liên tục đối với doanh nghiệp không vi phạm và khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi cho các doanh nghiệp sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp.

Ông Hoàng Bình Quân, nguyên ủy viên Trung ương Đảng và chủ tịch danh dự Hội Doanh nghiệp trẻ Việt Nam, cho rằng phát triển kinh tế tư nhân cần tạo ra môi trường bình đẳng giữa các doanh nghiệp. Ông cũng nhấn mạnh rằng việc xây dựng chính sách và cơ chế cần đảm bảo thu hút doanh nghiệp lớn cũng như tạo cơ chế cho doanh nghiệp nhỏ.

Vòng đối thoại khu vực Bắc Trung Bộ là một trong những hoạt động trọng điểm thuộc chuỗi sự kiện Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025. Mục đích của diễn đàn là xây dựng cơ chế đối thoại thực chất giữa khu vực kinh tế tư nhân và các cấp chính quyền, qua đó tháo gỡ điểm nghẽn, hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển bền vững.