Chứng Rối Loạn Tiền Bạc: Một Vấn Đề Phổ Biến Trong Giới Trẻ

Chứng rối loạn tiền bạc, hay còn gọi là “money dysmorphia”, đang trở thành một vấn đề ngày càng phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Tình trạng này xảy ra khi một người có cái nhìn sai lệch hoặc méo mó về tài chính của mình, dẫn đến cảm giác bất an hoặc thiếu thốn về tiền bạc, ngay cả khi cuộc sống của họ vẫn bình ổn. Các chuyên gia tài chính và tâm lý học cho biết rằng chứng rối loạn tiền bạc có thể do nhiều lý do, bao gồm khủng hoảng do tiền bạc trong quá khứ, áp lực xã hội hoặc có thể bắt nguồn sâu xa từ quá trình nuôi dạy thời thơ ấu.

Dấu Hiệu Của Chứng Rối Loạn Tiền Bạc

Các chuyên gia tài chính và tâm lý học cũng chỉ ra rằng chứng rối loạn tiền bạc có thể thể hiện qua các dấu hiệu như: luôn lo lắng về việc không có đủ tiền, ám ảnh về những khoản chi tiêu nhỏ nhặt, né tránh mọi hình thức chi tiêu, so sánh tình hình tài chính với người khác, tránh nói chuyện về tiền bạc vì lo lắng, cảm thấy tội lỗi hoặc xấu hổ sau khi chi tiêu. Nếu không được nhận diện và đối phó, chứng rối loạn tiền bạc có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực cho sức khỏe tinh thần và tài chính của một người.

Nguyên Nhân Của Chứng Rối Loạn Tiền Bạc

Nguyên nhân của chứng rối loạn tiền bạc có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm các vấn đề về bất ổn kinh tế, văn hóa so sánh, hối hả gia tăng, chấn thương trong quá khứ và các khuynh hướng cá nhân. Đặc biệt, các thế hệ trẻ có khả năng mắc chứng rối loạn tiền bạc cao hơn so với các thế hệ trước do dành nhiều thời gian trên mạng xã hội, nơi họ thường xuyên tiếp xúc với những hình ảnh về cuộc sống sang chảnh và du lịch khắp nơi.

Tình Hình Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, thời lượng sử dụng mạng xã hội trung bình mỗi ngày của giới trẻ là 7 giờ, một con số đáng báo động. Việc tiếp xúc thường xuyên với mạng xã hội có thể làm gia tăng nguy cơ rối loạn tiền bạc. Các chuyên gia khuyến cáo rằng giới trẻ cần có cái nhìn trung thực về tài chính, đặt mục tiêu rõ ràng, lập kế hoạch và quan trọng nhất là luôn để mắt tới tài chính.

Giải Pháp Đối Phó Với Chứng Rối Loạn Tiền Bạc

Để đối phó với chứng rối loạn tiền bạc, các chuyên gia tài chính và tâm lý học khuyên rằng mọi người cần xem tiền là công cụ, xác định nguồn cơn lo lắng, thay đổi góc nhìn, cẩn thận với mạng xã hội, đánh giá thực trạng tài chính cá nhân, học cách biết ơn và xóa bỏ sớm các “điểm mù” về tài chính. Bình thường hóa các cuộc trò chuyện về tiền bạc và tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia trị liệu hoặc cố vấn tài chính cũng là những cách giúp giải quyết chứng rối loạn tiền bạc.

Kết Luận

Chứng rối loạn tiền bạc là một vấn đề nghiêm trọng cần được quan tâm và giải quyết. Bằng cách nhận diện các dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các giải pháp phù hợp, chúng ta có thể đối phó với chứng rối loạn tiền bạc một cách hiệu quả. Điều quan trọng là phải có cái nhìn trung thực về tài chính, quản lý tài chính một cách thông minh và tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần thiết.

Khi bước vào độ tuổi 40, nhiều phụ nữ bắt đầu thay đổi cách tiếp cận với việc chi tiêu và phong cách sống của mình. Thay vì chạy theo các chương trình khuyến mãi hoặc tích trữ các mặt hàng, họ chọn sống một cách tỉnh táo và tinh giản hơn, tập trung vào chất lượng hơn số lượng. “Mua ít, dùng nhiều” không chỉ là một lựa chọn tiêu dùng mà còn là một tuyên ngôn sống trưởng thành.

Chị Minh Hằng, 46 tuổi, sống tại Hà Nội, là một ví dụ điển hình về việc áp dụng nguyên tắc sống này. Trước đây, chị Hằng có thói quen mua sắm không kiểm soát, dẫn đến việc tích trữ nhiều thứ không cần thiết. Tuy nhiên, sau một lần dọn dẹp lớn, chị nhận ra rằng không phải món đồ nào mình mua cũng được dùng đủ 3 lần. Từ đó, chị bắt đầu thay đổi lối sống và áp dụng nguyên tắc “mua ít, dùng nhiều”. Qua đó, chị Hằng cũng đã giảm thiểu đáng kể việc mua sắm không cần thiết và tiết kiệm được một khoản tiền.

Thông tin từ Tổng cục Thống kê cho thấy mức chi tiêu trung bình hàng tháng của một hộ gia đình Việt Nam năm 2023 là hơn 9 triệu đồng. Trong đó, chi phí cho thực phẩm, quần áo, đồ dùng sinh hoạt và làm đẹp chiếm tới 60%. Điều này cho thấy rằng chi tiêu cá nhân, đặc biệt là chi tiêu cảm tính, là điểm then chốt ảnh hưởng tới khả năng tích lũy của mỗi người.

Sau khi thay đổi tư duy mua sắm, chị Hằng tiết kiệm được hơn 2,5 triệu đồng mỗi tháng. Để đạt được điều này, chị Hằng bắt đầu đặt ra 3 câu hỏi trước khi mua bất kỳ món đồ nào: Mình có món tương tự chưa? Mình sẽ dùng nó trong bối cảnh nào? Nếu không mua hôm nay, một tuần nữa có nhớ đến nó không? Câu trả lời giúp chị giảm 60% lượng đơn hàng online trong 3 tháng đầu tiên sau khi thay đổi cách tiếp cận mua sắm.

Tư duy “mua ít” đi kèm với nguyên tắc thứ hai: phải dùng đến nơi đến chốn. Chị Hằng bắt đầu đánh giá đồ vật dựa trên số lần sử dụng. Thay vì mua những món đồ chỉ sử dụng một lần hoặc không thường xuyên, chị tập trung vào việc chọn mua những sản phẩm có chất lượng tốt, đáp ứng nhu cầu hàng ngày của mình. Ví dụ, một chiếc máy xay có giá 2 triệu nhưng chỉ dùng đúng 2 lần/năm thì không phải là một lựa chọn hợp lý. Ngược lại, một con dao tốt có giá 400 nghìn nhưng được sử dụng mỗi ngày trong suốt 2 năm – lại là một món đầu tư tuyệt vời.

Việc áp dụng nguyên tắc sống này không chỉ mang lại lợi ích về mặt tài chính mà còn giúp chị Hằng cảm thấy nhẹ nhàng hơn về mặt tâm lý. Căn bếp của chị giờ đây trở nên gọn gàng, tủ đồ thông thoáng, và bàn làm việc không còn lộn xộn như trước.

Sau 6 tháng áp dụng nguyên tắc “mua ít, dùng nhiều”, chị Hằng đã có những thay đổi đáng kể trong cách chi tiêu của mình. Chi tiêu trước đây của chị cho mỹ phẩm – chăm sóc da là khoảng 1.200.000 đồng/tháng, quần áo – phụ kiện là khoảng 1.500.000 đồng/tháng, và đồ dùng nhà bếp – điện gia dụng là khoảng 1.000.000 đồng/tháng. Tổng chi tiêu không thiết yếu của chị là khoảng 3.700.000 đồng/tháng.

Sau khi thay đổi, các khoản chi tiêu này đã giảm đáng kể. Chi tiêu cho mỹ phẩm – chăm sóc da còn khoảng 400.000 đồng/tháng, quần áo – phụ kiện còn khoảng 300.000 đồng/tháng, và đồ dùng nhà bếp – điện gia dụng chỉ còn khoảng 100.000 đồng/tháng. Tổng chi tiêu không thiết yếu của chị Hằng bây giờ chỉ còn khoảng 800.000 đồng/tháng.

Số tiền tiết kiệm được, chị Hằng sử dụng để gửi tiết kiệm định kỳ, mua bảo hiểm sức khỏe và thỉnh thoảng thưởng cho bản thân một chuyến nghỉ dưỡng vào cuối năm.

Kết quả từ việc áp dụng nguyên tắc sống này đã giúp chị Hằng đạt được một cuộc sống cân bằng và ổn định hơn. “Mua ít, dùng nhiều” không chỉ là một lời khuyên về việc tiết kiệm mà còn là một cách sống vững chắc, đặc biệt là khi ở tuổi trung niên. Cuộc sống không còn xoay quanh việc sở hữu thật nhiều, mà là biết đủ, dùng kỹ, sống vừa sức và vui với những gì mình có.

Gần 100 đội thi với hơn 400 thí sinh chính thức bước vào vòng phát triển giải pháp tại VPBank Technology Hackathon 2025. Sự kiện này đã trở thành điểm hẹn cho những ý tưởng sáng tạo từ nhiều lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu, vận hành, bảo mật… với kỳ vọng tạo ra giải pháp khả thi cho ngân hàng.

Cuộc thi VPBank Technology Hackathon 2025 đang bước vào giai đoạn sôi động với gần 100 đội thi, hơn 400 thí sinh chính thức bước vào vòng Prototype. Đây là một trong những sân chơi công nghệ có quy mô lớn trong năm dành cho sinh viên mới tốt nghiệp và lập trình viên trẻ trên toàn quốc.

Sau hơn một tháng phát động, cuộc thi đã ghi nhận 251 nhóm đăng ký tham gia với hơn 1200 thí sinh, trong đó 98 nhóm với hơn 400 thí sinh đã được lựa chọn bước vào vòng Prototype, nơi họ sẽ hiện thực hóa ý tưởng bằng mô hình giải pháp cụ thể.

Các đội thi đã tham gia hai buổi workshop chuyên sâu do Amazon Web Services (AWS) tổ chức nhằm trang bị kiến thức thực tiễn và kỹ năng sử dụng các dịch vụ công nghệ phát triển bởi AWS – nền tảng thiết yếu để xây dựng giải pháp mang tính ứng dụng cao.

Điểm sáng lớn nhất ở vòng đầu tiên chính là sự đa dạng, táo bạo và tính thực tế của các ý tưởng tham gia. Trong 26 đề bài thử thách được đưa ra, có nhiều chủ đề thuộc các lĩnh vực khác nhau như bảo mật, vận hành, tự động hóa, dữ liệu, tài chính cá nhân… Tuy nhiên, nhóm các thử thách xoay quanh AI và ứng dụng của AI trong ngân hàng vẫn chiếm ưu thế rõ rệt về mức độ quan tâm từ các thí sinh.

Những thử thách như: AI/ML Enhanced Credit Scoring (Chấm điểm tín dụng được tăng cường bởi AI/ML), AI-powered transaction anomaly detection & alert system (Hệ thống AI phát hiện và cảnh báo các giao dịch bất thường), CI/CD pipeline for automating windows security patching from vulnerability report (Luồng CICD tự động vá lỗi bảo mật Windows dựa trên báo cáo về lỗ hổng bảo mật) hay Multi-AI Agents Framework (Giải pháp AI phối hợp xử lý nhiệm vụ phức tạp) đều là những lựa chọn được nhiều đội thi ưu tiên.

Đặc biệt, thử thách AI Financial Coach – 6-Jar Money Management (Trợ thủ tài chính AI – Quản lý tiền dựa trên quy tắc 6 chiếc lọ tài chính thông minh) thu hút tới 114 thành viên đăng ký tham gia, cho thấy xu hướng quan tâm đến các ứng dụng AI cá nhân hóa trong lĩnh vực tài chính cá nhân ngày càng phổ biến.

Là mentor của các thử thách AI-powered transaction anomaly detection & alert system (Hệ thống AI phát hiện và cảnh báo các giao dịch bất thường) và CI/CD pipeline for automating windows security patching from vulnerability report (Luồng CICD tự động vá lỗi bảo mật Windows dựa trên báo cáo về lỗ hổng bảo mật), anh Lê Công Tú – CVCC Vận hành dịch vụ CNTT – Khối Công nghệ thông tin VPBank nhận định: ‘Nhiều đội thi có tư duy hệ thống bài bản, từ khâu thu thập dữ liệu, xử lý dữ liệu, cảnh báo đến hiển thị và báo cáo. Họ biết cách tận dụng công nghệ có sẵn, tích hợp các dịch vụ AWS một cách hợp lý để đảm bảo khả năng mở rộng và vận hành thực tế’.

Điểm đáng chú ý là có những đội đã triển khai mô hình thử nghiệm thật, có khả năng mô phỏng được dữ liệu giao dịch bất thường và minh họa luồng xử lý cụ thể.

‘Một số nhóm chỉ mất vài ngày để làm chủ công nghệ mới như AWS, AI/ML, hệ thống cảnh báo theo thời gian thực, thậm chí có nhóm triển khai một số bộ công nghệ đặc trưng. Điều đó thể hiện năng lực tiếp thu và áp dụng công nghệ rất nhanh chóng,’ anh Tú chia sẻ thêm.

Ở một hướng tiếp cận khác, các đội thi lựa chọn thử thách AI Financial Coach – 6-Jar Money Management (Trợ thủ tài chính AI – Quản lý tiền dựa trên quy tắc 6 chiếc lọ tài chính thông minh) cũng mang đến nhiều ý tưởng thú vị.

Anh Lê Thanh Tùng Chuyên gia vận hành dịch vụ CNTT – Khối Công nghệ thông tin VPBank, mentor của đề bài này cho biết: ‘Các đội đều có tư duy thay đổi hành vi người dùng, xây dựng công cụ giúp người dùng hiểu rõ hơn về tình hình tài chính cá nhân. Thay vì chỉ nhắc đến AI như một khái niệm chung chung không rõ ràng thì các đội chơi chỉ rõ họ sử dụng mô hình AI cho bài toán như thế nào, đưa ví dụ cụ thể như sử dụng NLP để phân loại giao dịch, dự đoán chi tiêu (forecasting), RAG để cá nhân hóa việc tư vấn tài chính.’

Mentor Đỗ Trần Quang – Kiến trúc sư cao cấp – Khối Công nghệ thông tin VPBank, đánh giá cao khả năng đi sâu vào hiện trạng và đề xuất cải tiến cụ thể của các đội thi tham gia thử thách AI/ML Enhanced Credit Scoring (Chấm điểm tín dụng được tăng cường bởi AI/ML):

‘Dù mới chỉ ở vòng ý tưởng, bản đề xuất giải pháp của các đội khá đầy đủ và ấn tượng, từ việc đi sâu vào phân tích hiện trạng, đề xuất cải tiến và cách thức triển khai chi tiết. Có nhóm sử dụng dữ liệu từ mạng xã hội, hành vi tài chính cá nhân, thậm chí cả thông tin người thân để xây dựng mô hình đánh giá tín dụng. Một đội thi khác còn mạnh dạn tích hợp các chỉ số ESG (môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp) vào hệ thống tính điểm – một hướng tiếp cận mới mẻ, giàu tiềm năng ứng dụng trong bối cảnh tài chính xanh đang ngày càng được quan tâm.’

Các nhận định chuyên môn từ mentor cũng phần nào phản ánh tư duy phát triển dài hạn mà VPBank đang xây dựng thông qua sân chơi công nghệ này, kết nối và đào tạo những tài năng công nghệ mới, phù hợp với định hướng chuyển đổi số toàn diện của ngân hàng trong những năm gần đây.

Vòng Chung kết VPBank Technology Hackathon 2025 sẽ diễn ra vào ngày 2/8/2025. Tại đây, các đội thi sẽ trình diễn và thuyết trình trực tiếp giải pháp trước Hội đồng Giám khảo, sau giai đoạn phát triển nguyên mẫu với sự hỗ trợ về nền tảng công nghệ từ AWS ở vòng Prototype.

Với sự đồng hành từ đội ngũ mentor giàu kinh nghiệm cùng nền tảng công nghệ hiện đại, VPBank Technology Hackathon 2025 đang tạo ra môi trường thử sức đáng giá cho những người trẻ theo đuổi công nghệ.

Trong một xã hội hiện đại, nơi mà việc tiêu dùng đang trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống hàng ngày, một bộ phận người trẻ đang tiên phong trong việc định hình một phong cách sống mới: Không tìm kiếm sự thỏa mãn trong việc sở hữu nhiều thứ, mà thay vào đó là sống có ý thức và tỉnh táo hơn. Trước đây, thế hệ trẻ thường bị gắn mác là những người tiêu dùng bốc đồng, với thói quen mua sắm trên các nền tảng trực tuyến như Shopee một cách không kiểm soát, hoặc mua sắm để đáp ứng nhu cầu thể hiện bản thân trên mạng xã hội. Tuy nhiên, hiện tại, nhiều người trẻ đang chuyển đổi xu hướng, từ bỏ cách sống đó để hướng tới một cuộc sống tỉnh táo và có trách nhiệm hơn về mặt tài chính.

Trên các diễn đàn và cộng đồng trực tuyến về tài chính cá nhân, nhiều người trẻ đang chia sẻ về chủ nghĩa tỉnh thức tài chính và những lựa chọn của họ trong việc quản lý chi tiêu. Một số cách thức mà họ áp dụng để đạt được sự tỉnh táo tài chính bao gồm hạn chế mua sắm quần áo mới, dọn dẹp và sắp xếp lại tủ đồ của mình, cắt thẻ tín dụng, hoặc thiết lập giới hạn chi tiêu hàng tháng. Đây không chỉ là những biện pháp tạm thời mà là một phần của một phong cách sống mới đang lan tỏa mạnh mẽ trong giới trẻ trên toàn cầu.

Người trẻ hiện nay không chỉ tiêu dùng một cách có chọn lọc và tỉnh táo mà còn làm điều đó một cách không cực đoan. Họ sẵn sàng chi tiền cho những khóa học giúp phát triển bản thân hoặc những sản phẩm có chất lượng cao, nhưng lại cân nhắc kỹ lưỡng trước khi mua những món hàng giảm giá. Sự thay đổi trong tâm thế chi tiêu của người trẻ thể hiện ở chỗ họ không còn mua sắm để đáp ứng nhu cầu thể hiện bản thân hoặc để cảm thấy mình thuộc về một thế giới nhất định, mà thay vào đó, họ mua vì bản thân mình xứng đáng với những thứ tốt hơn và lâu dài hơn.

Hiện tại, hành vi tiêu dùng của người trẻ đang ngày càng gắn liền với trí tuệ cảm xúc và khả năng tự kiểm soát. Họ đang học cách theo dõi chi tiêu của mình một cách cẩn thận, áp dụng các thử thách về tài chính, và chia thu nhập thành các dòng tiền mục tiêu cụ thể. Một làn sóng thay đổi đang diễn ra một cách âm thầm nhưng có sức ảnh hưởng sâu rộng, khi người trẻ lặng lẽ tạo nên một cuộc cách mạng tài chính cá nhân, bắt đầu từ việc từ chối mua sắm những thứ không thực sự cần thiết.

Cuộc sống của người trẻ ngày nay không còn được đo lường bằng số lượng đơn hàng trong tháng hoặc số lần check-in tại những quán cà phê đắt đỏ. Họ hiểu rằng không tiêu dùng không có nghĩa là không sống, mà là sống có chọn lọc hơn. Trong một thế giới đầy rẫy khuyến mãi và cám dỗ, người trẻ đang chọn cách tỉnh táo trước mọi cám dỗ, và sự tỉnh táo ấy đang giúp họ ngày càng tự do hơn trên con đường tài chính và cuộc sống của mình.