Lựa chọn ngành nghề là một quyết định quan trọng trong tương lai của mỗi người trẻ. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều bạn trẻ đang để những định kiến về giới, danh tiếng, và thu nhập chi phối quyết định này. Điều không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội.

Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng. Điều này đặt ra nhiều vấn đề, bao gồm việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay.

Nhiều học sinh và phụ huynh đang đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng chỉ những nghề dễ giàu mới đáng học. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều bạn trẻ đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, mà không考虑 đến sở thích và năng lực của bản thân. Ngoài ra, văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh và học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học và quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh đã khẳng định rằng năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ vẫn chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng là người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai có thể dẫn đến tăng thất nghiệp và lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Để có thể chọn nghề phù hợp, chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Tìm hiểu thêm về lựa chọn ngành nghề và cách chọn nghề phù hợp với bản thân.

Thị trường lao động cuối năm hiện nay đang trải qua một giai đoạn phức tạp, đan xen giữa những cơ hội và thách thức đối với cả người lao động và doanh nghiệp. Mặc dù tình hình kinh tế chung vẫn còn nhiều khó khăn chưa thể khắc phục, nhưng nhiều doanh nghiệp lại đang tăng nhu cầu tuyển dụng lao động trong các lĩnh vực khác nhau. Sự gia tăng này tạo ra cơ hội cho người lao động tìm kiếm việc làm mới với mức lương hấp dẫn hơn, có khả năng cải thiện đời sống và tăng cường sự ổn định về tài chính.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội đang mở ra, vẫn còn nhiều thách thức mà người lao động và doanh nghiệp phải đối mặt. Một trong những vấn đề nổi bật là về kỹ năng và chất lượng lao động. Tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng và kinh nghiệm trong một số ngành nghề đã trở thành một thách thức đáng kể cho sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp. Hơn nữa, sự chuyển dịch nhanh chóng của công nghệ và nhu cầu của thị trường đang đòi hỏi người lao động phải liên tục cập nhật kiến thức và kỹ năng để có thể đáp ứng được yêu cầu.

Việc nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động sẽ giúp người lao động cũng như các cơ quan quản lý có những quyết sách phù hợp. Bằng cách phân tích và hiểu rõ những thay đổi trong nhu cầu tuyển dụng và kỹ năng cần thiết, các cơ quan có thể xây dựng các chương trình đào tạo và hỗ trợ phù hợp. Điều này không chỉ giúp người lao động tăng cường cơ hội việc làm mà còn hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đáp ứng nhu cầu về lao động chất lượng cao, từ đó hỗ trợ hiệu quả cho quá trình phát triển kinh tế – xã hội.

Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, cả người lao động và doanh nghiệp cần phải linh hoạt và chủ động. Người lao động cần tích cực tham gia vào các chương trình đào tạo và phát triển kỹ năng, trong khi doanh nghiệp cần đầu tư vào việc nâng cao chất lượng lao động thông qua các chương trình đào tạo và phát triển nhân sự. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người lao động, là yếu tố quan trọng để xây dựng một thị trường lao động phát triển bền vững và hiệu quả.

Cuối cùng, nhận định rằng thị trường lao động cuối năm đan xen giữa cơ hội và thách thức là một thực tế. Việc thích nghi và phản ứng linh hoạt với những thay đổi của thị trường sẽ quyết định sự thành công của cả người lao động và doanh nghiệp. Thông qua sự nỗ lực và hợp tác của tất cả các bên, mục tiêu xây dựng một nền kinh tế phát triển bền vững, cùng với sự thịnh vượng và ổn định xã hội sẽ có thể đạt được.

Ngày 23.7, tại TP.HCM, Trường ĐH Tôn Đức Thắng đã phối hợp với ĐH Khoa học và công nghệ Wroclaw (Ba Lan) và ĐH Quốc gia Chungbuk (Hàn Quốc) tổ chức hội thảo quốc tế về tính toán thông minh trong khoa học kỹ thuật (ICCIES) lần thứ nhất. Hội thảo mang chủ đề ‘Những đổi mới, tiến bộ và xu hướng trí tuệ tính toán trong khoa học kỹ thuật tương lai’.

Trong bối cảnh hiện nay, ngành công nghệ đang trải qua một quá trình chuyển đổi mạnh mẽ với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI). Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến việc cắt giảm nhân sự ở nhiều doanh nghiệp. GS-TS Costin Badica, Giám đốc Trường đào tạo tiến sĩ ‘Constantin Belea’ thuộc ĐH Craiova (Romania), cho biết AI đã tạo ra sự thay đổi đột ngột ở nhiều khía cạnh, trong đó có thị trường lao động.

GS-TS Costin Badica dẫn chứng, từ đầu năm đến 22.7, đã có 166 công ty công nghệ trên toàn cầu tham gia vào làn sóng sa thải với 80.150 nhân sự đã bị mất việc làm. Tuy nhiên, GS-TS Costin Badica nhấn mạnh rằng điều này không đồng nghĩa sinh viên phải đối diện với cảnh thất nghiệp sau khi tốt nghiệp.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, GS-TS Costin Badica khuyến nghị sinh viên cần phải tập trung nhiều hơn vào nền tảng cơ bản, từ đó hiểu rõ vấn đề và biết diễn đạt một cách rõ ràng. Đồng thời, sinh viên cần hiểu rõ và học cách làm việc với AI, cũng như sáng tạo hơn trong công việc khi những thứ vốn phức tạp giờ đều có thể được tự động hóa. “Mọi thứ rồi sẽ ổn, miễn là chúng ta học được cách thích nghi”, GS-TS Costin Badica nhấn mạnh.

Còn với những cơ sở giáo dục ĐH, GS-TS Costin Badica cho biết nếu như trước đây trường thường tập trung dạy những kiến thức nền tảng và kỹ thuật rất chuyên sâu, thì nay phải đào tạo thêm cho sinh viên biết cách dùng AI. Điều này không chỉ áp dụng với riêng kỹ sư công nghệ thông tin, mà ngay cả khi làm việc ngoài lĩnh vực công nghệ, các bạn cũng cần được đào tạo để biết cách sử dụng AI.

GS-TS Huỳnh Văn Nam, công tác ở Trường sau ĐH Khoa học và công nghệ tiên tiến thuộc Viện Khoa học và công nghệ tiên tiến Nhật Bản (JAIST), kiêm Tổng biên tập Tạp chí quốc tế về Khoa học hệ thống và tri thức (IJKSS), cũng cho rằng sinh viên không cần phải lo lắng nhiều về thị trường lao động miễn là các bạn được đào tạo những kỹ năng cơ bản, cần thiết để thích nghi, đồng thời biết cách sử dụng AI hiệu quả cho công việc.

Theo GS-TS Huỳnh Văn Nam, nhu cầu nhân lực không quá bi quan khi Chính phủ đã thông qua chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Hội thảo ICCIES 2025 đã nhận được hơn 200 tham luận từ tác giả ở 36 quốc gia, trong đó 115 bài được chọn đăng trong 4 tập kỷ yếu của hội nghị.

Thông tin về hội thảo ICCIES

Thị trường lao động Thủ đô trong 6 tháng đầu năm 2025 đã ghi nhận những tín hiệu tích cực với việc giảm số lượng người có quyết định hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Sự chỉ đạo quyết liệt và linh hoạt của chính quyền thành phố Hà Nội, cùng với sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chuyên môn trong công tác kết nối cung – cầu lao động đã mang lại kết quả khả quan.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, có 34.210 người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp, giảm so với con số 37.029 cùng kỳ năm 2024. Thành phố đã ban hành quyết định hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp cho 31.000 người, với tổng kinh phí chi trả hơn 1.166 tỷ đồng, tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, 100% người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng bảo hiểm thất nghiệp đều được tư vấn, hỗ trợ tìm kiếm việc làm mới, giúp rút ngắn thời gian thất nghiệp và tạo điều kiện nhanh chóng quay lại thị trường lao động.

Hoạt động kết nối việc làm được triển khai mạnh mẽ và sáng tạo. Trong 6 tháng qua, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội đã tổ chức 128 phiên giao dịch việc làm với nhiều hình thức đa dạng, thu hút 4.084 đơn vị, doanh nghiệp cùng gần 40.000 lượt lao động tham gia phỏng vấn trực tiếp. Kết quả, 15.800 người đã được tuyển dụng ngay sau khi kết thúc các phiên giao dịch.

Không chỉ tập trung vào thị trường nội địa, Hà Nội còn tích cực đưa lao động ra nước ngoài làm việc có thời hạn. Trong 6 tháng đầu năm, thành phố đã giải quyết cho 2.100 lao động đi làm việc tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) theo hợp đồng.

Để hỗ trợ người lao động, đặc biệt là nhóm yếu thế, thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều chính sách tín dụng ưu đãi. Trong 6 tháng đầu năm, thành phố đã ủy thác gần 2.900 tỷ đồng qua Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay đối với người nghèo và các đối tượng chính sách.

Bước sang nửa cuối năm 2025, Hà Nội tiếp tục đặt mục tiêu ổn định thị trường lao động, giảm tỷ lệ thất nghiệp, đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và phát triển kinh tế tri thức. Thành phố sẽ tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến chính sách bảo hiểm thất nghiệp, đẩy mạnh số hóa và cải cách thủ tục hành chính trong tiếp nhận, xử lý hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp.

Với sự chỉ đạo quyết liệt, chính sách đồng bộ và hệ thống dịch vụ việc làm ngày càng chuyên nghiệp, Hà Nội đã và đang triển khai hiệu quả chính sách bảo hiểm thất nghiệp, không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động mà còn góp phần quan trọng vào ổn định và phát triển kinh tế – xã hội.