Thực trạng an toàn thực phẩm tại Đồng Nai và các giải pháp giảm thiểu nguy cơ

Thời gian gần đây, vấn đề an toàn thực phẩm (ATTP) đang trở thành một vấn đề nóng tại Việt Nam. Với vị thế là trung tâm sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi hàng đầu cả nước, tỉnh Đồng Nai đang đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát ATTP. PGS.TS Kha Chấn Tuyền, Trưởng khoa Công nghệ hóa học và Thực phẩm, Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, đã có một cuộc trò chuyện với báo chí về vấn đề này.

Ông Kha Chấn Tuyền chia sẻ, trong những năm gần đây, công tác đảm bảo ATTP tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp đang được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đáng lo ngại, đặc biệt là tại các chợ truyền thống và cơ sở chế biến nhỏ lẻ.

Tại Đồng Nai, với đặc điểm là trung tâm chăn nuôi, trồng trọt và chế biến thực phẩm lớn của cả nước, đang đối mặt với nhiều nguy cơ mất ATTP đáng lo ngại. Những nguy cơ nổi bật có thể chia thành 5 nhóm chính, bao gồm: nguy cơ từ giết mổ và chế biến nhỏ lẻ, tồn dư hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và kháng sinh, hệ thống chuỗi lạnh và vận chuyển chưa đáp ứng yêu cầu bảo quản thực phẩm an toàn, thực phẩm chế biến sẵn từ các cơ sở nhỏ lẻ tiềm ẩn nguy cơ cao, và thiếu liên kết chuỗi và hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Về tác động lâu dài đến sức khỏe cộng đồng, PGS.TS Kha Chấn Tuyền cho rằng nếu tình trạng mất ATTP không được kiểm soát hiệu quả, hệ lụy đối với sức khỏe cộng đồng sẽ rất nghiêm trọng và kéo dài. Ông đề xuất cần xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, từ đó hình thành văn hóa tiêu dùng thực phẩm an toàn, vì sức khỏe cộng đồng và sự phát triển dài hạn của địa phương.

PGS.TS Kha Chấn Tuyền cũng đánh giá cao tiềm năng hợp tác giữa “3 nhà”: khoa học – doanh nghiệp – địa phương trong việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn từ nông trại đến bàn ăn. Ông cho rằng Đồng Nai có đủ nền tảng để trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn và đề xuất địa phương cần triển khai giải pháp đồng bộ, lấy hợp tác, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực làm trụ cột.

Đồng Nai là một tỉnh có vị trí quan trọng trong việc sản xuất và cung cấp thực phẩm cho cả nước. Tuy nhiên, để đảm bảo ATTP, địa phương cần phải có những giải pháp quyết liệt và đồng bộ. Trước hết, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất, chế biến và kinh doanh thực phẩm. Đồng thời, cần có những chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thực phẩm trong việc áp dụng công nghệ, kỹ thuật để đảm bảo ATTP.

Ngoài ra, việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn cũng là một giải pháp quan trọng. Điều này đòi hỏi sự tham gia và phối hợp của các bên liên quan, bao gồm cả doanh nghiệp, địa phương và người tiêu dùng. Chỉ khi có sự phối hợp và tham gia của tất cả các bên, mới có thể xây dựng được chuỗi thực phẩm an toàn và đảm bảo ATTP.

Cuối cùng, PGS.TS Kha Chấn Tuyền nhấn mạnh rằng, đảm bảo ATTP là một công việc lâu dài và đòi hỏi sự cố gắng của tất cả các bên. Địa phương cần có những giải pháp quyết liệt và đồng bộ để kiểm soát ATTP, đồng thời cũng cần có những chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thực phẩm trong việc áp dụng công nghệ, kỹ thuật để đảm bảo ATTP.

Nguy cơ tiềm ẩn từ thực phẩm không an toàn vẫn là một vấn đề đáng lo ngại tại tỉnh Thanh Hóa. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã ghi nhận 2 vụ ngộ độc thực phẩm với 56 người mắc, trong đó có 2 người tử vong tại bản Co Cài, xã Trung Lý. Các chuyên gia y tế cho biết rằng mỗi loại thực phẩm đều có quy định riêng về ngưỡng an toàn và việc sử dụng thực phẩm không an toàn có thể gây ra các phản ứng tức thời như ngộ độc thực phẩm cấp tính, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, nôn, tiêu chảy…

Về lâu dài, việc tiếp xúc với các chất độc hại trong thực phẩm có thể gây rối loạn hoạt động của tế bào, ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe, phát sinh các bệnh như ung thư, suy gan, suy thận, ảnh hưởng đến hệ sinh sản… Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã xác định nhiều yếu tố trong chế độ dinh dưỡng và độc tố có liên quan đến nguy cơ ung thư, gồm: Chất bảo quản, phụ gia, tạo màu, tạo mùi bị lạm dụng có thể gây ung thư gan, dạ dày, đại tràng. Chất dioxin, aflatoxin, nitrosamine trong thực phẩm nhiễm nấm mốc hoặc chế biến không an toàn cũng có nguy cơ gây ung thư. Tích tụ kim loại nặng như chì, thủy ngân, cadimi có thể gây ảnh hưởng đến thận, gan và thậm chí là hệ thần kinh.

Mặc dù công tác đảm bảo an toàn thực phẩm (ATTP) đã được cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể quan tâm, nhiều địa phương đã hình thành và phát triển được các vùng sản xuất rau an toàn, một số doanh nghiệp đầu tư công nghệ vào canh tác, sản xuất rau, quả an toàn, nhưng vẫn còn nhiều bất cập trong quản lý. Trên địa bàn tỉnh vẫn còn tình trạng sản xuất, kinh doanh thực phẩm kém chất lượng, hết hạn sử dụng, thực phẩm không rõ nguồn gốc, sử dụng phụ gia, chất bảo quản thực phẩm ngoài danh mục cho phép.

Trong thời gian qua, Sở Y tế, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công Thương đã kiểm tra và cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP cho 229 cơ sở; tiếp nhận và đăng tải theo quy định 142 bản tự công bố sản phẩm thực phẩm. Toàn tỉnh đã thành lập 975 đoàn kiểm tra liên ngành, chuyên ngành, tổ chức kiểm tra 24.080 cơ sở, trong đó 23.712 cơ sở đạt yêu cầu (chiếm 98,5%), phát hiện 368 cơ sở vi phạm (chiếm 1,5%); phạt tiền 276 cơ sở (chiếm 75% cơ sở vi phạm) với số tiền 1.074,5 triệu đồng; tịch thu, buộc tiêu hủy hơn 600 sản phẩm hàng hóa là bánh kẹo, thực phẩm đông lạnh không rõ nguồn gốc xuất xứ, 4.000kg da trâu bò bốc mùi, biến chất trị giá hơn 300 triệu đồng và nhiều sản phẩm hàng hóa là thực phẩm giả khác.

Để bảo đảm ATTP, bên cạnh sự vào cuộc của cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền các địa phương, rất cần sự chủ động, tích cực từ phía người dân. Người tiêu dùng phải nâng cao nhận thức, hiểu biết, tự bảo vệ mình trước các loại thực phẩm “bẩn” bằng việc lựa chọn sử dụng sản phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, được chứng nhận an toàn; tránh dùng thực phẩm quá hạn, không nhãn mác, không rõ thành phần, để góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng, ngăn ngừa những hệ lụy đáng tiếc có thể xảy ra. Hãy tìm hiểu và lựa chọn các sản phẩm an toàn từ các nguồn tin cậy.

Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin về an toàn thực phẩm trên các trang web của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hoặc các cơ quan quản lý thực phẩm tại địa phương.

Thực trạng thịt lợn bẩn và lợn nhiễm bệnh đang ngày càng phổ biến trên thị trường, khiến cho việc lựa chọn thực phẩm ngon và đảm bảo chất lượng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Theo báo cáo của Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, mỗi năm có hàng nghìn ca ngộ độc thực phẩm liên quan đến thịt và sản phẩm từ thịt, trong đó thịt lợn là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất. Các bệnh như giun sán, tiêu chảy, nhiễm khuẩn E.coli, Salmonella… có thể xuất phát từ việc sử dụng thịt lợn không đảm bảo chất lượng.

Lợn bệnh thường được bán tháo để tránh bị tiêu hủy, và nhiều trường hợp còn được thương lái ‘phù phép’ bằng hóa chất để che lấp mùi hôi và dấu hiệu hư hỏng. Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã liên tục phát hiện các đường dây thu gom, giết mổ và tiêu thụ thịt lợn nhiễm bệnh với quy mô lớn, hoạt động tinh vi và tuồn ra thị trường hàng tấn thịt bẩn mỗi ngày.

Người tiêu dùng đang ngày càng lo lắng về vấn đề này. Bà Nguyễn Thị Ngọc, một người nội trợ có kinh nghiệm, cho biết: ‘Tôi thường mua thịt ở chợ gần nhà, quen mặt người bán nên cũng yên tâm phần nào. Nhưng dạo này nghe nói nhiều về thịt không kiểm dịch, thịt lợn chết được tuồn vào chợ, mình cũng thấy sợ nên chuyển sang mua ở siêu thị.’

Tuy nhiên, không phải ai cũng có điều kiện để lựa chọn thực phẩm tại siêu thị. Đối với những người bận rộn, việc chọn thịt sạch cũng là một bài toán khó. Thịt lợn vốn là nguyên liệu chính trong bữa cơm của phần lớn gia đình, nhưng không phải ai cũng cảm thấy an tâm khi chọn mua.

TS.BS Bùi Thị Mai Hương, Trưởng khoa Vi sinh thực phẩm và sinh học phân tử – Viện Dinh dưỡng – Bộ Y tế, khuyến cáo người tiêu dùng khi mua thịt lợn cần chú ý quan sát kỹ để phân biệt thịt lợn sạch và lợn nhiễm bệnh. Người tiêu dùng nên tránh mua loại thịt mà lớp mỡ dưới da mỏng, lỏng lẻo, dày chưa đến 1cm. Thịt lợn sạch thường có màu đỏ tươi tự nhiên, phần mỡ trắng sáng, phần da không có các đốm, vết khác thường.

Để mua thịt lợn sạch, TS.BS Bùi Thị Mai Hương khuyên người tiêu dùng nên chọn mua ở các cửa hàng có uy tín, có điều kiện bảo quản tốt như siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch, các quầy sạp đã được cơ quan thú y kiểm dịch. Không nên mua thịt giá rẻ, thịt bán dạo không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Lữ đoàn 957 thuộc Vùng 4 đã đạt được những kết quả tích cực trong công tác tăng gia sản xuất (TGSX) trên diện tích đất khô cằn và khí hậu khắc nghiệt tại bán đảo Cam Ranh. Đơn vị đã chủ động đẩy mạnh TGSX để cung cấp nguồn thực phẩm sạch, an toàn và nâng cao chất lượng bữa ăn cho bộ đội.

Trung tá Hoàng Đình Trọng, Phó Chủ nhiệm Hậu cần-Kỹ thuật Lữ đoàn 957 cho biết, mặc dù điều kiện đất đai và khí hậu khó khăn, nhưng các đơn vị trong Lữ đoàn đã chung tay nỗ lực để triển khai hiệu quả công tác TGSX. Một trong những điểm nổi bật trong công tác TGSX của Lữ đoàn 957 là việc xây dựng các vườn rau xanh mướt với đa dạng các loại rau như muống, mồng tơi, dền, bầu, bí, cà bát, cà tím… giúp cung cấp nguồn rau dồi dào cho bếp ăn đơn vị. Thậm chí trong điều kiện nắng nóng cao điểm, các đơn vị vẫn có nhiều biện pháp để che chắn và chăm sóc, giúp các giống rau phát triển tốt.

Tại Tiểu đoàn 871, Lữ đoàn 957, nhờ áp dụng các giải pháp mới như sử dụng máy bơm tự động để tưới tiêu và nạo vét ao hồ để tăng diện tích nuôi cá, đơn vị đã nâng cao hiệu quả TGSX. Phát huy nội lực, Tiểu đoàn đã tổ chức nạo vét, mở rộng hơn 1.000m2 diện tích ao nuôi cá; đầu tư mới hệ thống máy bơm phục vụ tưới tiêu. Không chỉ tập trung vào trồng trọt, Lữ đoàn 957 còn chú trọng vào chăn nuôi. Đơn vị đã tận dụng hơn 17.000m2 diện tích ao hồ có sẵn và đào mới thêm để nuôi thả các giống cá phù hợp khí hậu với quy mô hợp lý, trong đó nhiều loại cho năng suất cao như: trê, rô phi, tra, chép… Năm 2024, tổng sản lượng thu hoạch cá đạt trên 23 tấn.

Bên cạnh đó, đơn vị tiếp tục phát triển ổn định đàn gia súc, gia cầm với hơn 1.130 con gà, vịt; trên 100 con bò; 130 con lợn thịt; 45 con dê. Đại úy Nguyễn Trọng Nhân, Trợ lý quân nhu Lữ đoàn cho biết: Trong chăn nuôi, bên cạnh con giống, chúng tôi chú trọng các biện pháp chăm sóc, phòng dịch cho đàn gia súc, gia cầm để chúng phát triển khỏe mạnh, mang lại năng suất cao.

Qua công tác TGSX, đời sống của cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn 957 ngày càng được cải thiện và nâng lên góp phần bảo đảm sức khỏe bộ đội để đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.