Trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một công cụ quan trọng và thiết yếu. Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc ứng dụng công nghệ AI vào công tác bảo tồn mộc bản triều Nguyễn, một di sản tư liệu thế giới được UNESCO công nhận.

Mộc bản triều Nguyễn là một trong những bộ tài liệu lịch sử quan trọng nhất của Việt Nam, bao gồm 33.976 tấm mộc bản được lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV. Tuy nhiên, sau thời gian dài, nhiều mộc bản đã bị xuống cấp và hư hại do tác động của môi trường và điều kiện khách quan. Để giải quyết vấn đề này, Trung tâm đã chủ động phối hợp với các chuyên gia và kỹ sư công nghệ để triển khai ứng dụng AI vào công tác số hóa và lưu trữ mộc bản.

Theo nhà nghiên cứu Minh Đạo, việc đưa AI vào công tác bảo tồn mộc bản triều Nguyễn không chỉ là xu thế tất yếu mà còn phản ánh tư duy đổi mới trong việc lưu giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc. AI có thể hỗ trợ số hóa các hiện vật, tài liệu cổ bằng công nghệ quét 3D, phục dựng các công trình kiến trúc bị hư hại, tái tạo những giá trị văn hóa đang có nguy cơ mai một.

Không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và bảo tồn, AI còn hỗ trợ việc lan tỏa di sản văn hóa đến công chúng thông qua các ứng dụng thực tế ảo, thực tế tăng cường và chatbot hướng dẫn du lịch. Điều này giúp khách tham quan có những trải nghiệm tương tác sống động với di sản.

Tuy nhiên, việc ứng dụng AI trong bảo tồn di sản văn hóa cũng đối mặt với không ít thách thức, trong đó vấn đề dữ liệu là một trở ngại lớn. Nhiều tư liệu di sản chưa được số hóa đầy đủ hoặc bị thiếu hụt thông tin, gây khó khăn cho AI trong việc phân tích và tái tạo. Bên cạnh đó, sự chính xác trong việc diễn giải và truyền tải nội dung văn hóa cũng là một thách thức.

Để phát huy tối đa tiềm năng của AI trong bảo tồn di sản văn hóa, nhà nghiên cứu Minh Đạo nhấn mạnh rằng cần có chiến lược đầu tư bài bản vào việc xây dựng kho dữ liệu số về di sản văn hóa, với yêu cầu cao về tính chính xác, đầy đủ và hệ thống. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia văn hóa, nhà nghiên cứu lịch sử và đội ngũ kỹ sư công nghệ là yếu tố then chốt để phát triển các mô hình AI có khả năng tiếp cận đúng bản chất, truyền tải trung thực tinh thần và giá trị của di sản.

TS Phạm Quốc Quân, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, cũng nhận định rằng ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và lan tỏa giá trị di sản là một xu thế tất yếu. Tuy nhiên, để ứng dụng công nghệ vào trưng bày một cách hiệu quả, điều quan trọng nhất vẫn là công tác nghiên cứu. Những di vật, cổ vật – vốn là thành phần của di sản văn hóa vật thể – cần được tìm hiểu kỹ lưỡng để kể lại câu chuyện của chúng một cách chính xác và sâu sắc.

Tìm hiểu thêm về ứng dụng AI trong bảo tồn di sản văn hóa tại các trang web của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV và các tổ chức liên quan để có thể cập nhật thông tin mới nhất về các dự án và kết quả đạt được.

Trong thời đại mà công nghệ đang phát triển với tốc độ chóng mặt, việc ứng dụng công nghệ vào bảo tồn và phát huy di sản văn hóa đã trở thành một hướng đi quan trọng cho Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII. Sự tích hợp giữa công nghệ và di sản văn hóa không chỉ giúp bảo vệ những giá trị truyền thống mà còn giúp đưa những giá trị này đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Hà Nội, với bề dày lịch sử hàng nghìn năm, sở hữu một hệ thống di sản văn hóa phong phú và đa dạng. Từ những công trình kiến trúc cổ kính đến những hiện vật lịch sử quý giá, mỗi một di sản đều là một phần không thể thiếu trong linh hồn và bản sắc của thành phố. Vì vậy, việc tìm ra cách thức để bảo tồn và phát huy những giá trị này là một nhiệm vụ quan trọng.

Ứng dụng công nghệ trong bảo tồn di sản văn hóa là một giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Một trong những ý tưởng nổi bật là xây dựng một bảo tàng số về lịch sử Thăng Long – Hà Nội. Tại đây, mọi tư liệu và hiện vật lịch sử sẽ được số hóa và trình bày một cách sinh động, giúp thu hút nhiều người, đặc biệt là các em học sinh và sinh viên. Qua đó, thế hệ trẻ có thể dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của thành phố.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) trong trải nghiệm di tích cũng là một bước đột phá. Công nghệ này cho phép du khách và người dân có thể “du hành thời gian” về quá khứ và chứng kiến không gian di tích được phục dựng một cách sống động như thật. Họ cũng có thể nghe những câu chuyện lịch sử chân thực, giúp tạo ra một trải nghiệm sâu sắc và đáng nhớ.

Ngoài ra, việc phát triển các ứng dụng di động dẫn đường và thuyết minh di sản đa ngôn ngữ cũng là một sáng kiến thiết thực. Với một chiếc điện thoại thông minh, bất cứ ai cũng có thể dễ dàng khám phá các di tích và hiểu rõ câu chuyện đằng sau mỗi hiện vật và địa danh. Điều này không chỉ giúp du khách quốc tế dễ dàng tiếp cận mà còn giúp người dân địa phương tìm hiểu sâu hơn về di sản văn hóa của mình.

Người dân Hà Nội tin rằng, khi công nghệ được ứng dụng thông minh và có chiến lược, di sản văn hóa của thành phố sẽ không chỉ được bảo vệ tốt hơn mà còn được “làm sống lại” trong tâm hồn của thế hệ hôm nay và mai sau. Qua đó, những giá trị nghìn năm tuổi sẽ trở thành động lực phát triển mới, giúp khẳng định vị thế của Hà Nội là một Thủ đô hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa.

Tóm lại, việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa là một hướng đi quan trọng và cần thiết cho sự phát triển của Hà Nội. Qua sự kết hợp giữa công nghệ và di sản văn hóa, thành phố có thể tạo ra một mô hình phát triển mới, vừa giữ gìn được bản sắc văn hóa vừa tiến lên hiện đại.