Việc chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng, đặc biệt là nhóm phụ nữ mang thai và bà mẹ nuôi con nhỏ tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đang là một thách thức lớn. Mô hình y tế lưu động và tư vấn dinh dưỡng cộng đồng đã và đang trở thành một giải pháp thiết thực để thu hẹp khoảng cách chăm sóc sức khỏe tại những khu vực này.

Thực trạng tại nhiều xã vùng sâu vùng xa cho thấy, việc tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản, đặc biệt là chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ và trẻ em, vẫn còn nhiều rào cản. Khoảng cách địa lý, thiếu nhân lực, phương tiện, cũng như rào cản ngôn ngữ đã hạn chế khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân. Mô hình y tế lưu động và tư vấn dinh dưỡng tại chỗ – ngay tại thôn bản, đã được triển khai nhằm đưa dịch vụ y tế đến gần hơn với người dân.

Thông qua mô hình này, các đội y tế cơ động, phối hợp cùng cán bộ y tế thôn bản, cung cấp viên sắt, hướng dẫn thực hành bữa ăn dinh dưỡng, cân đo đánh giá thể trạng định kỳ và tư vấn chăm sóc thai sản tận nơi cho các bà mẹ. Mô hình không chỉ giúp phụ nữ dân tộc thiểu số được tiếp cận dịch vụ y tế đầy đủ hơn mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về dinh dưỡng – một vấn đề vốn còn rất hạn chế tại nhiều vùng.

Theo TS.BS Huỳnh Nam Phương, Trưởng Phòng Quản lý khoa học – Viện Dinh dưỡng, ngành Y tế và chính quyền địa phương đã và đang triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc dinh dưỡng cho phụ nữ và trẻ em vùng dân tộc thiểu số. Các hoạt động này bao gồm bổ sung viên sắt/axit folic định kỳ hoặc viên đa vi chất cho phụ nữ mang thai và sau sinh tại tuyến xã, tư vấn dinh dưỡng, chăm sóc thai kỳ, nuôi con bằng sữa mẹ thông qua mạng lưới cán bộ y tế thôn bản.

Mô hình chăm sóc dinh dưỡng trong 1000 ngày đầu đời được áp dụng tại nhiều xã vùng III trong khuôn khổ của Dự án 7 Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo mô hình chuẩn. Đến năm 2025, sau 3 năm triển khai, đã có 687 xã có mô hình đạt chuẩn trên tổng số 1354 xã vùng III toàn quốc.

Một số địa phương còn phối hợp với tổ chức quốc tế như Tầm nhìn thế giới, Save the Children thực hiện mô hình ‘Câu lạc bộ dinh dưỡng’, hỗ trợ thay đổi hành vi tích cực. Tuy nhiên, việc triển khai vẫn gặp không ít khó khăn về nguồn lực, nhận thức cộng đồng và tính bền vững. Vì vậy, rất cần sự hỗ trợ liên ngành và đầu tư lâu dài để đảm bảo hiệu quả.

Cán bộ y tế thôn bản giữ vai trò nòng cốt trong mô hình này, họ là người đồng bào, hiểu ngôn ngữ, nếp sống và tập quán nên dễ dàng truyền đạt kiến thức dinh dưỡng và tư vấn sức khỏe một cách gần gũi, hiệu quả hơn. Bên cạnh các dịch vụ y tế trực tiếp, một trong những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả chăm sóc dinh dưỡng là truyền thông thay đổi hành vi.

Nhiều bà mẹ người dân tộc thiểu số vẫn duy trì thói quen ăn uống đơn điệu, kiêng khem sai cách trong thai kỳ hoặc sau sinh, cho con ăn dặm sớm, dẫn đến thiếu vi chất nghiêm trọng. Do đó, việc lồng ghép truyền thông về dinh dưỡng vào sinh hoạt cộng đồng là cách làm đang được một số tỉnh vùng cao triển khai hiệu quả.

Chẳng hạn, tại các buổi họp bản, hội phụ nữ hoặc phiên chợ vùng cao, cán bộ y tế có thể phát tài liệu hướng dẫn, kể chuyện dinh dưỡng bằng tiếng dân tộc, tổ chức trò chơi kiến thức để giúp người dân dễ nhớ, dễ làm theo. Dù còn nhiều thách thức, mô hình y tế lưu động và tư vấn dinh dưỡng tại bản đang chứng minh tính phù hợp với địa bàn vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn.

Việc đầu tư thêm nguồn lực, trang thiết bị di động và chính sách hỗ trợ cho cán bộ y tế thôn bản sẽ là yếu tố then chốt để mô hình này lan rộng, tạo nền tảng vững chắc cho chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em vùng dân tộc thiểu số.

Ngày 22-7, tại thôn An Ngãi Đông, Đoàn cơ sở và Hội Phụ nữ cơ sở Trại Tạm giam số 1 Công an TP Đà Nẵng đã phối hợp với Đoàn phường Hòa Khánh tổ chức một chương trình ý nghĩa. Chương trình này bao gồm việc tư vấn sức khỏe, cấp phát thuốc và tặng quà cho các gia đình chính sách, người có công với cách mạng trên địa bàn.

Trong chương trình, đội ngũ y, bác sĩ của Trại Tạm giam số 1 đã tiến hành khám bệnh, tư vấn sức khỏe và cấp phát thuốc miễn phí cho 30 gia đình chính sách. Ngoài ra, đoàn cũng đã trao tặng 30 phần quà thiết thực, nhằm sẻ chia khó khăn, động viên tinh thần và chăm lo đời sống vật chất cho các gia đình chính sách, người có công.

Hoạt động này được tổ chức thường niên nhân dịp tháng 7, phát huy tinh thần xung kích, trách nhiệm với cộng đồng của đoàn viên thanh niên và hội viên phụ nữ Trại Tạm giam số 1, góp phần tiếp nối truyền thống ‘Uống nước nhớ nguồn’ và xây dựng hình ảnh người cán bộ chiến sĩ Công an đẹp trong lòng dân.

Thông qua hoạt động này, Đoàn cơ sở và Hội Phụ nữ cơ sở Trại Tạm giam số 1 Công an TP Đà Nẵng đã thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm xã hội của mình, đồng thời tăng cường gắn kết giữa cơ quan với cộng đồng địa phương. Việc tổ chức các chương trình ý nghĩa như thế này không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho các gia đình chính sách, người có công mà còn góp phần xây dựng hình ảnh tích cực của người cán bộ chiến sĩ Công an trong lòng nhân dân.