Hiện tượng AI ‘ngầm’ hay còn gọi là ‘shadow AI’ đang ngày càng lan rộng trong các doanh nghiệp trên toàn cầu, đặc biệt là trong các ngành như ngân hàng và viễn thông. Theo một khảo sát gần đây của BCG, thực hiện trên hơn 10.600 nhân viên tại 11 quốc gia, cho thấy có hơn một nửa (54%) trong số họ thừa nhận sẽ sử dụng các công cụ AI ngay cả khi không được phép hoặc không có sự hỗ trợ chính thức từ công ty. Điều đáng chú ý là nhóm tuổi Gen Z và Millennials đang dẫn đầu xu hướng ‘vượt rào’ này, với 62% chấp nhận tự sử dụng AI bên ngoài hệ sinh thái của doanh nghiệp, cao hơn 19 điểm phần trăm so với các nhóm tuổi khác.

Thực trạng này đang đặt ra những thách thức lớn cho các tổ chức, đặc biệt là về quản lý rủi ro và tuân thủ quy định. Các ngành như ngân hàng và viễn thông được xem là dễ bị tổn thương do phải quản lý dữ liệu nhạy cảm, hạ tầng on-premise lạc hậu và chính sách siết chặt quá mức. Đáng nói, việc sử dụng AI không được phê duyệt đã tăng trưởng 250% chỉ trong năm qua tại các ngành này.

Về rủi ro pháp lý và tuân thủ, Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam đã tạo ra một khung pháp lý chặt chẽ. Đặc biệt, việc chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài thông qua các công cụ AI không được kiểm soát có thể kích hoạt các điều khoản xử phạt nghiêm khắc nhất của nghị định này. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có những biện pháp kiểm soát và quản lý chặt chẽ hơn.

Các tổ chức cần chuyển từ tư duy ‘cấm đoán’ sang ‘quản lý thông minh’ để kiểm soát rủi ro mà vẫn tận dụng được tiềm năng của công nghệ. Điều này đòi hỏi sự kết hợp khéo léo giữa chính sách thông minh, công nghệ phù hợp và văn hóa tổ chức mở. Một số giải pháp toàn diện có thể được áp dụng để kiểm soát và quản lý shadow AI.

Một trong những giải pháp quan trọng là xây dựng khung chính sách ‘mở nhưng có lan can’, tức là chấp nhận sử dụng AI nhưng với các nguyên tắc cụ thể. Bên cạnh đó, việc triển khai giải pháp Azure OpenAI với private endpoint hoặc self-hosted solution cũng giúp tạo ra một hạ tầng AI nội bộ tiện lợi và an toàn cho nhân viên sử dụng.

Ngoài ra, việc xây dựng một văn hóa minh bạch và đào tạo liên tục cũng đóng vai trò quan trọng. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc xây dựng mạng lưới AI Champions nội bộ và tổ chức các chương trình đào tạo về sử dụng AI có trách nhiệm. Công nghệ hỗ trợ như Data Loss Prevention (DLP) cho AI và SIEM tích hợp AI cũng cần được nâng cấp để phát hiện và ngăn chặn việc sử dụng AI không được phê duyệt.

Chiến lược triển khai cần được thực hiện theo các giai đoạn, bao gồm đánh giá và lập kế hoạch, triển khai hạ tầng, đào tạo và triển khai. Tóm lại, việc quản lý shadow AI đòi hỏi sự kết hợp giữa chính sách thông minh, công nghệ phù hợp và văn hóa tổ chức mở. Doanh nghiệp nên bắt đầu từ việc xây dựng chính sách rõ ràng, đầu tư vào hạ tầng AI an toàn, và quan trọng nhất là nuôi dưỡng văn hóa minh bạch – nơi nhân viên cảm thấy được hỗ trợ thay vì bị trừng phạt khi sử dụng AI một cách có trách nhiệm.

Ngày 19-7, tại Hà Nội, Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp thành phố Hà Nội và Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel) đã tổ chức Lễ ký kết Thỏa thuận hợp tác chiến lược giai đoạn 2025–2030. Sự kiện này đánh dấu một bước phát triển mới trong mối quan hệ hợp tác giữa hai bên, với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, phát triển công nghiệp công nghệ cao và đô thị thông minh tại Thủ đô.

Thỏa thuận hợp tác này là sự tiếp nối và nâng tầm mối quan hệ hợp tác chiến lược giữa Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp thành phố Hà Nội và Viettel, vốn đã được thiết lập từ năm 2019. Với 19 nội dung hợp tác cụ thể, bao trùm 3 lĩnh vực lớn là đầu tư, xây dựng hạ tầng; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; xây dựng đô thị thông minh, thỏa thuận lần này thể hiện quyết tâm của hai bên trong việc đồng hành và phát huy thế mạnh lẫn nhau vì mục tiêu phát triển bền vững.

Tại sự kiện, đại diện hai bên đã thống nhất các nguyên tắc hợp tác trên tinh thần tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi, bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật và tôn trọng uy tín, thương hiệu của mỗi bên. Theo nội dung thỏa thuận, Tập đoàn Viettel cam kết trở thành nhà đầu tư chiến lược tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc và các khu công nghệ cao, khu công nghiệp khác trên địa bàn Hà Nội. Viettel sẽ đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo, viễn thông, chuyển đổi số và thử nghiệm có kiểm soát các mô hình kinh doanh đổi mới sáng tạo.

Về phía Ban Quản lý, đơn vị cam kết tạo điều kiện thuận lợi tối đa trong khuôn khổ pháp luật để Viettel triển khai nhanh chóng các dự án đã, đang và sẽ đầu tư, bao gồm việc hỗ trợ thủ tục pháp lý, quy hoạch, hạ tầng kỹ thuật và xúc tiến đầu tư. Ban Quản lý cũng sẽ phối hợp với Viettel xây dựng Khu Công nghệ cao Hòa Lạc trở thành đô thị khoa học và công nghệ thông minh, thí điểm các mô hình đô thị hiện đại, an toàn và bền vững.

Thỏa thuận cũng xác định rõ các hoạt động đồng hành của hai bên trong phát triển hạ tầng số, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, xây dựng nền tảng quản lý điều hành thông minh, thiết lập hệ thống dữ liệu tích hợp giữa các khu công nghiệp, công nghệ cao trên địa bàn Hà Nội. Viettel sẽ tham gia tư vấn, cung cấp giải pháp, chia sẻ hạ tầng và hỗ trợ Ban Quản lý trong triển khai các đề án về đô thị thông minh, chuyển đổi số và nghiên cứu phát triển.

Tính đến thời điểm hiện tại, Viettel là nhà đầu tư lớn nhất tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc với 6 dự án đang triển khai, tổng vốn đăng ký gần 11.625 tỷ đồng và đang tiếp tục điều chỉnh tăng thêm, dự kiến thêm khoảng 4.000 tỷ đồng. Các dự án của Viettel tại đây được đánh giá là điển hình trong việc kết hợp hiệu quả giữa nghiên cứu – triển khai – sản xuất – thương mại hóa các sản phẩm công nghệ cao, phục vụ cả quốc phòng và dân sự.

Việc ký kết thỏa thuận hợp tác lần này là minh chứng rõ ràng cho định hướng phát triển Khu Công nghệ cao Hòa Lạc theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây cũng là bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa chủ trương của Trung ương và thành phố Hà Nội trong việc xây dựng Hòa Lạc trở thành hạt nhân khoa học – công nghệ, là trung tâm đổi mới sáng tạo dẫn dắt sự phát triển của Thủ đô và đất nước.

Các nhà mạng viễn thông hàng đầu tại Việt Nam, gồm Viettel, VNPT và MobiFone, đã tích cực triển khai các biện pháp phòng chống và ứng phó với bão số 3. Mục tiêu chính của họ là đảm bảo thông tin liên lạc được thông suốt và an toàn cho người dân trong khu vực bị ảnh hưởng.

Viettel, một trong những nhà mạng lớn nhất, đã xây dựng kế hoạch phòng chống thiên tai chi tiết từ đầu năm 2025. Theo đó, 100% ban điều hành tại các tòa nhà Viettel tỉnh được đảm bảo có hai tuyến cáp độc lập. Đồng thời, 100% trạm trọng yếu trong tuyến truyền dẫn được trang bị máy phát điện cố định. Đội ngũ nhân viên có kinh nghiệm cũng được điều động trực tại các vị trí trạm ưu tiên để sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

Để chuẩn bị cho việc phòng chống bão số 3, Viettel đã chuẩn bị lực lượng 4 tại chỗ, bao gồm chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện và vật tư tại chỗ, hậu cần tại chỗ. Ngoài lực lượng tại tỉnh, Viettel cũng đã điều động tăng cường 100 đội ứng cứu thông tin nhà trạm BTS, tuyến cáp; 150 đội xử lý sự cố thuê bao băng rộng cố định; và 30 đội sửa chữa máy phát điện đến hỗ trợ các tỉnh bị ảnh hưởng bão và hoàn lưu.

VNPT cũng đã yêu cầu các đơn vị trong vùng ảnh hưởng của bão số 3 tổ chức triển khai các phương án ứng phó bão. VNPT đã sẵn sàng điều hành đảm bảo thông tin liên lạc mạng VSAT-IP thuộc mạng thông tin chuyên dùng PCTT và triển khai đường truyền VSAT cho các xe phát sóng lưu động khi có yêu cầu.

MobiFone, một nhà mạng lớn khác, đã tiến hành rà soát toàn bộ hệ thống hạ tầng viễn thông tại các khu vực ven biển, miền núi, vùng trũng có nguy cơ cao về thiên tai. Các điểm phát sóng độc lập, trạm BTS dùng năng lượng mặt trời, các vùng địa hình phức tạp đều được kiểm tra kỹ lưỡng. MobiFone cũng đã mở rộng băng thông, định tuyến lại lưu lượng tại các tuyến Bắc – Trung – Nam và lên phương án xử lý sự cố đứt cáp quang DWDM do sạt lở.

Cả ba nhà mạng viễn thông lớn tại Việt Nam đều đã chuẩn bị sẵn sàng các phương án ứng phó và hỗ trợ người dân trong khu vực bị ảnh hưởng của bão số 3. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng này thể hiện cam kết của họ trong việc đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt và hỗ trợ người dân trong tình huống khẩn cấp.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp, việc các nhà mạng viễn thông như Viettel, VNPT và MobiFone tích cực chuẩn bị và ứng phó là rất quan trọng. Điều này không chỉ giúp đảm bảo thông tin liên lạc mà còn góp phần hỗ trợ người dân và chính quyền địa phương trong công tác phòng chống và ứng phó với thiên tai.

Các nhà mạng viễn thông đang tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến của bão số 3 và sẵn sàng triển khai thêm các biện pháp cần thiết để đảm bảo an toàn cho hệ thống và hỗ trợ người dân.

Viettel, VNPT và MobiFone là ba nhà mạng lớn tại Việt Nam.